ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 1940 ΚΑΙ Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

"Κι άνοιξε δρόμο η λόγχη. Σαν Παλλάδα
η Μεγαλόχαρη άπλωσε το χέρι.
Κι η Νίκη ως πνεύμα πέταξε να φέρει
παντού το μέγα μήνυμα, ω Ελλάδα"
Στέλιος Σπεράντσας

"Κερδίζεις τις ωραίες μάχες, μόνο όταν λησμονήσεις τη γλύκα της ζωής και τάξεις πάνω απ' αυτή την ωραιότητα ενός συμβόλου, το μεγαλείο μιας ιδέας. Έτσι έγινε στην Πίνδο ..."
Δάσκαλος, Έφεδρος Αξιωματικός στο μέτωπο

"Μια φορά εβαπτίστημεν με το λάδι, βαπτιζόμεθα και μία με το αίμα δια την ελευθερίαν της πατρίδος μας"
Θεόδ. Κολοκοτρώνης

"Η τύχη μας έχει τους Έλληνες πάντοτε ολίγους. Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θερία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε` τρώνε από μας και μένει και μαγιά"
Ιωάν. Μακρυγιάννης

ΑΠΟ ΤΟΝ ΞΕΝΟ ΤΥΠΟ ΚΑΙ ΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ

"Πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν είναι δυνατόν να γίνει αλλιώς, γιατί είστε ΕΛΛΗΝΕΣ. Κερδίσαμε τον απαιτούμενο χρόνο για να προπαρασκευάσουμε την άυνά μας. Ως Ρώσοι κι ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε."
Ραδιοφωνικός Σταθμός ΜΟΣΧΑΣ

"Η χώρα μας, στην οποία τιμάται ιδιαίτερα η ανδρεία, παρακολουθεί με θαυμασμό τον αγώνα των ΕΛΛΗΝΩΝ στην Αλβανία και μας συγκινεί τόσο, ώστε, παραμερίζοντας κάθε άλλο αίσθημα αναφωνούμε `ΖΗΤΩ Η ΕΛΛΑΔΑ'".
Ιαπωνική εφημερίδα, Δεκέμβριος 1940

"Ο ηρωισμός με τον οποίο η μικρή Ελλάδα αντιμετώπισε τους μεγάλους κινδύνους θα περάσει στους θρύλους και στα τραγούδια των ελεύθερων λαών όλου του κόσμου".
Ραδιοφωνικός σταθμός ΛΟΝΔΙΝΟΥ (BBC)

"Το ελληνικό θάρρος είναι ένα απ' τα λαμπερά φώτα του πολέμου αυτού".
ΤΑΪΜΣ του Λονδίνου, 21-4-1941

"Έλληνες! Σας ευγνωμονούμε! και πλησιάζει ο καιρός που, σε συνεργασία με τους Άγγλους, θα σας πληρώσουμε για την θυσία, με μια Ελλάδα που θα κυριαρχεί στη Μεσόγειο..."
Ραδιοφωνικός σταθμός ΜΟΣΧΑΣ, 27-4-1942

" Η δόξα της Ελλάδας ουδέποτε θα λησμονηθεί εφόσον υπάρχουν ελεύθεροι άνθρωποι"
Εφημερίδα ΧΕΡΑΛΝΤ ΤΡΙΜΠΙΟΥΝ, Ν.Υόρκη, 12-5-1941

"Το ελληνικό έθνος ανανέωσε την αρχαία ιστορική δόξα του, ως σημαιοφόρος της εευθερίας και του πολιτισμού".
Εφημερίδα ΝΤΕΪΛΙ ΤΕΛΕΓΚΡΑΦ, 1940

"Ποτέ δεν είδα στρατιώτες που να `γλεντούν' τον πόλεμο και τις κακουχίες, σαν τους μικροκαμωμένους ζωηρούς Έλληνες"

"Για τους Έλληνες η ελευθερία είναι ζωή και ο θάνατος απλό επεισόδιο..."
Λίλαντ Στόουν, Αμερικανός δημοσιογράφος

---

ΤΑ ΨΕΥΤΙΚΑ ΤΑ ΛΟΓΙΑ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ...

"Οι καρδιές μας είναι μαζί με τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά της Ελλάδας. Ποτέ δεν θα λησμονήσουμε τις αδικίες που έχουν διαπραχθεί σε βάρος της Ελλάδας, όταν έρθει η ημέρα της κρίσης..."
Χένρυ Ουάλας, Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, 1944

"Ας μείνει ήσυχη η Ελλάδα: θα πάρει όλα όσα της ανήκουν. Θ' αποκτήσει τα εδάφη της στο ακέραιο και θα ζήσει περήφανη και ηρωική μέσα στους νικητές..."
Ουίνστον Τσώρτσιλ, Πρωθυπουργός της Αγγίας

"Όταν νικήσουμε, θα μπούμε στη Βουλγαρία ως τιμωροί, στη Γιουγκοσλαβια ως ελευθερωτές και στην Ελλάδα ως προσκυνητές ..."
Ιωσήφ Στάλιν

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ

Των εχθρών τα φουσάτα περάσαν
σαν το΄λίβα που καίει τα σπαρτά
με κανόνια τις πόλεις χαλάσαν
μας ανάψαν φωτιές στα χωριά.
------------------------------------
Μα οι εχθροί μας πια τώρα σκορπίσαν
και ξανάρθε σε μας λευτεριά
για να φτιάξουμε τα όσα γκρεμίσαν,
ας κοιτάξουμε τώρα μπροστά.
------------------------------------
Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει,
δεν τη σκιάζει φοβέρα καμιά,
μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει
και ξανά προς τη δόξα τραβά.

Α. Αργυρόπουλος

---

ΤΡΕΙΣ ΨΥΧΕΣ

Απ' τη λαβωματιά του την ορθάνοιχτη
αχνίζοντας το αίμα πλημμυρίζει.
Ο χάρος καθρεφτίζεται στα μάτια του
κι αυτός ψυχομαχώντας ψιθυρίζει

Αχ! τι 'ναι μια ψυχή μπρος στη λαχτάρα μου;
Ήθελα νά'χω τρεις στη μάχη επάνω
να σου τις δώσω και τις τρεις, Πατρίδα μου
και τρεις φορές για σένα να πεθαώνω!

Ιωάννης Πολέμης

ΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

"Ο αγώνας της Ελλάδας και τα κατωρθώματά της δημιουργούν γι' αυτήν δικαιώματα αναμφισβήτητα ..."
Στρατηγός Ντε Γκολ

"Η γενναιότητα και αποφασιστηκότητα των Ελληνικών στρατευμάτων κέρδισαν τον θαυμασμό των ελευθέρων λαών του κόσμου..."

"Αν το αποτυχόν, χάρη στη νικηφόρα αντίσταση της Ελλάδας, μεσογειακό σχέδιο του Χίτλερ πετύχαινε, η επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιερή γη της Βορείας Ηπείρου, οι μαχητές της Πίνδου και οι άλλοι θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνες την Οικουμένη."
Άντονυ Ίντεν, 21-3-1941

"Η Ελλάδα έδωσε το παράδειγμα που καθένας από μας πρέπει ν' ακολουθήσει μέχρις ότου οι σφετεριστές της ελευθερίας, οπουδήποτε γης κι αν βρίσκονται, υποστούν τη δίκαιη καταδίκη τους..."
Φρ. Ρούζβελτ, Πρόεδρος των ΗΠΑ, 18-10-1942

---

ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ

"Σ' όλη τη διάρκεια του Β' ΠΠ οι στρατιώτες που πήραν μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο έφεραν ειδικό διακριτικό τιμής, γιατί πολέμησαν εναντίον στρατού υψηλής ποιότητας και μαχητικής αξίας, που είχε αναγνωριστεί παγκόσμια..."
Φάμπιονελ Φρίουλι, Ιταλός στρατηγός (στηνεπιθεώρηση ΡΙΒΙΣΤΑ ΜΙΛΙΤΑΡΕ, Οκτώβριος 1980)

"Οι ψυχολογικές συνέπειες είναι δυσάρεστες, αφού η ελληνική κατάσταση βαρύνει πολύ και δυσμενώς στις διπλωματικές προπαρασκευές, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Η Βουλγαρία, η Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία και αυτή η Γαλλία ενισχύθηκαν αισθητά σε ότι αφορά ότι η τελευταία λέξη του πολέου δεν ειπώθηκε ακόμη. Οι στρατιωτικές συνέπειες είναι πολύ σοβαρές..."
Απόσπασμα επιστολής του Χίτλερ στον Μουσσολίνι, 20 Νοε. 1940

"Δεν τολμώ να σκεφτώ τις συνέπειες των γεγονότων της Ελλάδας..."
Επιστολή του Χίτλερ προς Μουσσολίνι, 22 Νοε. 1940

"Η επιβράδυνση από την Ελλάδα της επίθεσης κατά της Ρωσίας υπήρξε ολέθρια για τον αγώνα του Άξονα..."
170 απόρρητο έγγραφο Αρχείου Νυρεμβέργης

"Απ' όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν, μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με παράτολμο θάρρος και ύψιστη παραφρόνηση για το θάνατο..."
Αδόλφος Χίτλερ, 4 Μαΐου 1941

---

---

ΣΑΝ ΤΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕ ΑΠΟ ΤΟΤΕ;

Ο Πλούταρχος διηγείται ότι ένας χωλός (κουτσός) Σπαρτιάτης επέμενε να παίρνει μέρος στη μάχη, παρ' όλο που οι άλλοι τον κορόιδευαν για την αναπηρία του. Και δικαιολογούσε έτσι την επιμονή του: "Φίλοι μου, στον πόλεμο δεν έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που τρέχουν και φεύγουν` έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που μένουν αμετακίνητοι κι αγωνίζονται ως το τέλος"!

---

"Ελλάς!
Η δύναμή σου πέλαγο,
η θέλησή σου βράχος".
Διον. Σολωμός

"Η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα
Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το με το αίμα"
Κωστής παλαμάς

"Ο αγώνας της Ελλάδας και τα κατωρθώματά της δημιουργούν γι' αυτήν δικαιώματα αναμφισβήτητα ..."
Στρατηγός Ντε Γκολ

"Η γενναιότητα και αποφασιστηκότητα των Ελληνικών στρατευμάτων κέρδισαν τον θαυμασμό των ελευθέρων λαών του κόσμου..."

"Αν το αποτυχόν, χάρη στη νικηφόρα αντίσταση της Ελλάδας, μεσογειακό σχέδιο του Χίτλερ πετύχαινε, η επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιερή γη της Βορείας Ηπείρου, οι μαχητές της Πίνδου και οι άλλοι θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνες την Οικουμένη."
Άντονυ Ίντεν, 21-3-1941

"Η Ελλάδα έδωσε το παράδειγμα που καθένας από μας πρέπει ν' ακολουθήσει μέχρις ότου οι σφετεριστές της ελευθερίας, οπουδήποτε γης κι αν βρίσκονται, υποστούν τη δίκαιη καταδίκη τους..."
Φρ. Ρούζβελτ, Πρόεδρος των ΗΠΑ, 18-10-1942

---

ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ

"Σ' όλη τη διάρκεια του Β' ΠΠ οι στρατιώτες που πήραν μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο έφεραν ειδικό διακριτικό τιμής, γιατί πολέμησαν εναντίον στρατού υψηλής ποιότητας και μαχητικής αξίας, που είχε αναγνωριστεί παγκόσμια..."
Φάμπιονελ Φρίουλι, Ιταλός στρατηγός (στηνεπιθεώρηση ΡΙΒΙΣΤΑ ΜΙΛΙΤΑΡΕ, Οκτώβριος 1980)

"Οι ψυχολογικές συνέπειες είναι δυσάρεστες, αφού η ελληνική κατάσταση βαρύνει πολύ και δυσμενώς στις διπλωματικές προπαρασκευές, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Η Βουλγαρία, η Ρωσία, η Γιουγκοσλαβία και αυτή η Γαλλία ενισχύθηκαν αισθητά σε ότι αφορά ότι η τελευταία λέξη του πολέου δεν ειπώθηκε ακόμη. Οι στρατιωτικές συνέπειες είναι πολύ σοβαρές..."
Απόσπασμα επιστολής του Χίτλερ στον Μουσσολίνι, 20 Νοε. 1940

"Δεν τολμώ να σκεφτώ τις συνέπειες των γεγονότων της Ελλάδας..."
Επιστολή του Χίτλερ προς Μουσσολίνι, 22 Νοε. 1940

"Η επιβράδυνση από την Ελλάδα της επίθεσης κατά της Ρωσίας υπήρξε ολέθρια για τον αγώνα του Άξονα..."
170 απόρρητο έγγραφο Αρχείου Νυρεμβέργης

"Απ' όλους τους αντιπάλους που μας αντιμετώπισαν, μόνο ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με παράτολμο θάρρος και ύψιστη παραφρόνηση για το θάνατο..."
Αδόλφος Χίτλερ, 4 Μαΐου 1941

---

---

ΣΑΝ ΤΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕ ΑΠΟ ΤΟΤΕ;

Ο Πλούταρχος διηγείται ότι ένας χωλός (κουτσός) Σπαρτιάτης επέμενε να παίρνει μέρος στη μάχη, παρ' όλο που οι άλλοι τον κορόιδευαν για την αναπηρία του. Και δικαιολογούσε έτσι την επιμονή του: "Φίλοι μου, στον πόλεμο δεν έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που τρέχουν και φεύγουν` έχουμε ανάγκη από ανθρώπους που μένουν αμετακίνητοι κι αγωνίζονται ως το τέλος"!

---

"Ελλάς!
Η δύναμή σου πέλαγο,
η θέλησή σου βράχος".
Διον. Σολωμός

"Η μεγαλοσύνη στα έθνη δε μετριέται με το στρέμμα
Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και το με το αίμα"
Κωστής παλαμάς

"Αυτό το λόγο θα σας πω,
δεν έχω άλλον κανένα`
μεθύστε με τ' αθάνατο
κρασί του Εικοσιένα"

1 Νοεμβρίου 1940
Κ. Παλαμάς, Στη νεολαία μας (απόσπασμα)

"Ω, παίδες Ελλήνων, ίτε, ελευθερούτε πατρίδ', ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη, θήκας τε προγόνων` νυν υπέρ πάντων αγών" - Αισχύλος

ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ

Μερόνυχτα σκυμμένη στέκει
και ξενυχτάει δουλεύοντας για την Πατρίδα
κι ενώ σκυμμένη πλέκει
έχει ψηλά το μέτωπο η Ελληνίδα.
Και τα βελόνια γίνονται σπαθιά
που βγαίνουν απ' τη χρυσή τους θήκη
ν' αγωνιστούνε με το νιο πολεμιστή.
Και πλέκουν ως τη νύκτα τη βαθιά
κι είναι άσωστη κι ατέλειωτη η κλωστή, όσο κι η Νίκη.

Τίμος Μωραϊτίνης

ΜΑΝΑ ΚΑΙ ΓΙΟΣ (1940)

Στης ιστορίας το διάσελο όρθιος ο γιος πολέμαγε
κι η μάνα κράταε τα βουνά, όρθιος να στέκει ο γιος της,
μπρούντζος, χιόνι και σύννεφο. Κι αχολόγαγε η Πίνδος
σαν να' χε ο Διόνυσος γιορτή. Τα φαράγγια κατέβαζαν
τραγούδια κι αναπήδαγαν τα έλατα και χορεύαν
οι πέτρες. Κι όλα φώναζαν: "Ίτε παίδες Ελλήνων ..."
Φωτεινές σπάθες οι ψυχές σταύρωναν στον ορίζοντα,
ποτάμια πισωδρόμιζαν, τάφοι μετακινιόνταν.

Κι οι μάνες τα κοφτά γκρεμνά σαν Παναγιές τ' ανέβαιναν
Με τη ευκή στον ώμο τους κατά το γιο παγαίναν
και τις αεροτραμπάλιζε ο άνεμος φορτωμένες
κι έλυνε τα τσεμπέρια τους κι έπαιρνε τα μαλλιά τους
κι έδερνε τα φουστάνια τους και τις σπαθοκοπούσε,
μ' αυτές αντροπατάγανε, ψηλά, πέτρα την πέτρα,
κι ανηφορίζαν στη γραμμή, όσο που μες στα σύννεφα
χάνονταν ορθομέτωπες η μια πίσω απ' την άλλη.

Νικηφόρος Βρεττάκος

Αντί επιλόγου... γιατί εδώ, δεν υπάρχει επίλογος

Δεν μπορείς, ότι και να κάνεις, να περιγράψεις το μεγαλείο και την αξιωσύνη αυτών των ανθρώπων, δεν μπορείς καν να αντιληφθείς το μέγεθος της θυσίας τους! Ούτε το μεγαλείο της ψυχή τους! Τη μια στιγμή είναι στα σπίτια με την οικογένειά τους, στα χωράφια τους, στις δουλειές τους. Την άλλη στιγμή, στις χιονισμένες βουνοκορφές της Πίνδου να καταδιώκουν τον εχθρό. Με το χαμόγελο στα χείλη και το τραγούδι, με την πίστη στην καρδιά και την προσευχή στην Μεγαλόχαρη! "Η νίκη εστεφάνωσε τα ελληνικά όπλα," λέει ο Ευάγγελος Παπανούτσος, "γιατί τα ύψωσεν όχι η δίψα της επιτυχίας, αλλά η θρησκευτική προθυμία της θυσίας".

Στεκόμαστε μπροστά τους με σεβασμό, σε στάση προσοχής. Λίγα λόγια μόνο μπορούμε να πούμε και αυτά με πολύ προσοχή! Τι θα μπορούσενα πει κανείς για ολόκληρο αυτό το λαό που δημιούργησε το Έπος του '40; Ποιός ποιητής ή συγγραφέας μπορεί να το περιγράψει με λόγια και με στίχους; Ποιός ζωγράφος είναι ικανός να το αποθανατίσει με τα χρώματά του επάνω στο άψυχο πανί;

Σ' αυτούς, που έδωσαν την ζωή τους στον αγώνα ευχόμαστε να είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει, αιωνία η μνήμη τους ανάμεσα στους ήρωες νεκρούς μας! Φωτεινό παράδειγμα στις επόμενες γενιές!

Σ' αυτούς, που γύρισαν πίσω ζωντανοί, αλλά σακατεμένοι, ανάπηροι και ακρωτηριασμένοι σκύβουμε ταπεινά το κεφάλι στην μεγάλη τους θυσία, που με τις σάρκες και το αίμα τους έχτισαν άπαρτα κάστρα στις βουνοκορφές της Πίνδου και τους ευγνωμονούμε!

Σας ευχαριστούμε για την θυσία σας!

Στην Πατρίδα μας, μόνο μια υπόσχεση μπορούμε να δώσουμε, να γίνουμε άξιοι συνεχιστές τους αν και όποτε μας το ζητήσει κι αν χρειαστεί να δώσουμε και τη ζωή μας γι' αυτήν! Λέει ο Μακρυγιάννης: " Κι αν πεθάνωμεν, πεθαίνομεν δια την Πατρίδα, δια την θρησκεία μας ... Αυτός ο θάνατος είναι γλυκός ... Κανένας δεν είναι αθάνατος ...". Ζωή χωρίς Θεό, Τιμή, χωρίς Ελευθερία δεν είναι ζωή, είναι κατάντια!

Τιμή και Δόξα στους Ήρωες του '40

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ 1940-1941

Στη σελίδα αυτή γίνεται μια καταγραφή των σημαντικότερων γεγονότων της περιόδου Ιουλίου 1940 - Μαΐου 1941.

1940

Ιούλιος
Ιταλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν ελληνικά πολεμικά πλοία στις ακτές της Κρήτης (18/7) και στη Ναύπακτο(31/7).Η Ιταλική κυβέρνηση προβάλλει τη δικαιολογία ότι οι πιλότοι εξέλαβαν τα πλοία για αγγλικά.

Αύγουστος
15 Αυγούστου: Το εύδρομο «Έλλη» τορπιλίζεται από τους Ιταλούς έξω από το λιμάνι της Τήνου. Η ελληνική κυβέρνηση καταγγέλλει την άνανδρη ενέργεια, αλλά προσποιείται άγνοια για την ταυτότητα του ενόχου.

Οκτώβριος
28 Οκτωβρίου: Στις 3 το πρωί, ο πρέσβης της Ιταλίας Εμανουέλε Γκράτσι επιδίδει τελεσίγραφο στον Ιωάννη Μεταξά, με το οποίο του γνωστοποιεί την πρόθεση της Ιταλίας να καταλάβει θέσεις εντός της ελληνικής επικράτειας, συνοδευόμενο από τη δήλωση ότι, αν η Ελλάδα δεν συμμορφωθεί εντός 3 ωρών, ο ιταλικός στρατός θα εισβάλλει στο ελληνικό έδαφος. Η απάντηση του έλληνα πρωθυπουργού (Alors,c’est la guerre: Λοιπόν έχουμε πόλεμο), που έμεινε στην ιστορία ως το ΟΧΙ του Μεταξά, εξέφρασε τη θέληση του ελληνικού λαού να μην υποταχθεί.

Νοέμβριος
4 Νοεμβρίου: Οι Ιταλικές δυνάμεις προχωρούν μέσα στο ελληνικό έδαφος στον παραλιακό τομέα. Στον τομέα της Κορυτσάς ο ελληνικός Στρατός αποκρούει τις ιταλικές επιθέσεις και αντεπιτίθεται. 10 Νοεμβρίου: Η ιταλική μεραρχία αλπινιστών εισδύει στον ορεινό όγκο του Σμόλικα και του Γράμμου έως τη Σαμαρίνα. Τα ασθενή ελληνικά τμήματα αμύνονται γενναία, και όταν φθάνουν ενισχύσεις, αντεπιτίθενται και τρέπουν σε φυγή τους Ιταλούς.
15 Νοεμβρίου: Οι Ιταλοί εκτοπίζονται από το ελληνικό έδαφος στην περιοχή της Πίνδου.
16-22 Νοεμβρίου: Σκληρές μάχες και κατάληψη της Κορυτσάς.
26-30 Νοεμβρίου: Οι ελληνικές δυνάμεις προελαύνουν σε όλα τα μέτωπα.

Δεκέμβριος
1-8 Δεκεμβρίου: ο ελληνικός στρατός καταλαμβάνει το Πόγραδετς (1/12), την Πρεμετή (4/12), τους Άγιους Σαράντα (6/12), το Δέλβινο (7/12) και το Αργυρόκαστρο (8/12)
22 Δεκεμβρίου: Ελληνικά τμήματα μπαίνουν στη Χειμάρρα. Συλλαμβάνονται αιχμάλωτοι 730 Ιταλοί.
25 Δεκεμβρίου: Το υποβρύχιο «Παπανικολής», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Ιατρίδη, βυθίζει δύο Ιταλικά μεταγωγικά ανοιχτά της Αυλώνας.
31 Δεκεμβρίου: Το υποβρύχιο « Λάμπρος Κατσώνης», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Σπανίδη βυθίζει ιταλικό πετρελαιοφόρο ανοιχτά του Δυρραχίου.

1941

Ιανουάριος
10 Ιανουαρίου: ελληνικές δυνάμεις καταλαμβάνουν την Κλεισούρα και, την επομένη, το στρατηγικής σημασίας ύψωμα 1890.
29 Ιανουαρίου: Θάνατος του Ιωάννη. Μεταξά. Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Κορυζής.

Φεβρουάριος
12 Φεβρουαρίου: Η ιταλική αεροπορία βομβαρδίζει τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη.
16 Φεβρουαρίου: Ελληνικά τμήματα καταλαμβάνουν το βουνό Στέντελι.
27 Φεβρουαρίου: Οι Άγγλοι καταλαμβάνουν το Καστελλόριζο.

Μάρτιος
14 Μαρτίου: Το υποβρύχιο «Νηρεύς» τορπιλίζει ιταλικό μεταγωγικό στην Αδριατική. Την ίδια μέρα το αντιτορπιλικό «Ψαρά» βυθίζει ιταλικό υποβρύχιο.
17 Μαρτίου: Βρετανικές δυνάμεις φθάνουν στην Ελλάδα. Παραμένουν νοτίως του Αλιάκμονα για να μη δώσουν στους Γερμανούς το πρόσχημα να εισβάλουν.

Απρίλιος
6 Απριλίου: Ο Γερμανός πρέσβης στην Αθήνα επισκέπτεται ξημερώματα τον πρωθυπουργό Κορυζή και του ανακοινώνει ότι ο Γερμανικός στρατός θα εισβάλει στην Ελλάδα, λόγω της παρουσίας αγγλικών δυνάμεων. Το πρωί αρχίζει η επίθεση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας.
8 Απριλίου: Οι Γερμανοί καταλαμβάνουν τη Δοϊράνη και το έδαφος μεταξύ Δοϊράνης και Αξιού.
9 Απριλίου: Τα πρώτα γερμανικά τμήματα εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη.
13 Απριλίου: Παραδίδονται οι ελληνικές δυνάμεις που είχαν αποκοπεί ανατολικά της Θεσσαλονίκης
15 Απριλίου: Ο ελληνικός Στρατός του αλβανικού μετώπου συμπτύσσεται για να ευθυγραμμιστεί με το μέτωπο της Μακεδονίας. Εκκενώνεται η Κορυτσά.
18 Απριλίου: Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής, αδυνατώντας να αντιμετωπίσει την κατάσταση και μετά από διαφωνία του με το βασιλιά για μετακίνηση της ελληνικής κυβερνήσεως στην Κύπρο, αυτοκτονεί.
21 Απριλίου: Πρωθυπουργός αναλαμβάνει ο Εμμανουήλ Τσουδερός. Οι διοικητές των τριών Σωμάτων Στρατού, Γ. Τσολάκογλου, Π. Δεμέστιχας και Γ. Μπάκος συνθηκολογούν με τους Γερμανούς εισβολείς.
23 Απριλίου: Ο βασιλιάς, ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση καταφεύγουν στην Κρήτη.
27 Απριλίου: Οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα. Η χιτλερική σημαία υψώνεται στην Ακρόπολη.

Μάιος
3 Μαΐου: Παρέλαση Γερμανικών και Ιταλικών στρατευμάτων κατοχής σε μια έρημη Αθήνα.
20 Μαΐου: Μάχη της Κρήτης: Αρχίζει η γερμανική επίθεση. Οι μικρές ελληνικές δυνάμεις, οι Άγγλοι που είχαν μεταφερθεί εκεί, όλος ο πληθυσμός, αντιστέκονται γενναία.
30 Μαΐου: Ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας κατεβάζουν από τον βράχο της Ακρόπολης τη σημαία με τη σβάστικα. Η γενναία πράξη τους γίνεται σύμβολο αντίστασης.
31 Μαΐου: Ύστερα από δέκα μέρες σκληρών μαχών, η Κρήτη καταλαμβάνεται από τους Γερμανούς. Μια βδομάδα νωρίτερα ο βασιλιάς και η κυβέρνηση είχαν διαφύγει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΕΛΛΕΙΨΕΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Καθώς το ανεπαρκέστατο, σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της Ακαδημίας Αθηνών, βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού περιορίζει σε 31 μόνο λέξεις την συμβολή της Πατρίδας μας στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και αποσιωπά την μάχη των οχυρών, καλό είναι να θυμηθούμε τα κύρια σημεία από το χρονικό του Απριλίου 1941.

Η εαρινή επίθεση των Ιταλών είχε αποτύχει και ο Τσώρτσιλ είχε την ελπίδα ότι η Αγγλία, η Ελλάδα, η Γιουγκοσλαβία και η Τουρκία θα μπορούσαν να παρατάξουν 70 μεραρχίες στα Βαλκάνια απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα. Ωστόσο, η μεν Γιουγκοσλαβία προσχώρησε στις 25 Μαρτίου 1941 στον Άξονα (με την υπόσχεση ότι θα έπαιρνε την Θεσσαλονίκη), η δε Τουρκία κράτησε «ουδέτερη» στάση και παρείχε κάθε ευκολία στους Ναζί.

Στις 6 Απριλίου 1941, στις 5.15 πμ ο Χίτλερ εξαπέλυσε εναντίον της Πατρίδας μας 24 επίλεκτες μεραρχίες υπό τον Στρατάρχη Φον Λιστ σε εφαρμογή του σχεδίου «Μαρίτα». Το λιμάνι του Πειραιά βομβαρδίζεται με σφοδρότητα από τα Στούκας. Στο Βερολίνο, πληροφορούσαν τον Έλληνα πρέσβη ότι ο γερμανικός στρατός εισέρχεται στην Ελλάδα για να εκδιώξει τους Βρετανούς. Ο πρωθυπουργός Κορυζής απάντησε το δεύτερο μεγάλο ΟΧΙ.

Στα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά» στην Μακεδονία και τη Θράκη (Νυμφαία, Εχίνος, Ρούπελ, Ιστίμπεη) οι Έλληνες μαχητές αμύνονται ηρωικά, κερδίζουν κάποιες μάχες και, όταν λήγει ο άνισος αγώνας τους, δέχονται στρατιωτικές τιμές από τον ίδιο τον αντίπαλο τους: «Η ελληνική ευψυχία ανεγνωρίσθη από τους ίδιους τους Γερμανούς. Ο Γερμανός συνταγματάρχης που παρέλαβε το οχυρό Παλιουριώνες συνεχάρη τον διοικητή του οχυρού και τη φρουρά, εξέφρασε τον θαυμασμό του για την αντίσταση και κάλεσε τον διοικητή τού οχυρού να επιθεωρήσει μαζί του το γερμανικό τάγμα, ενώ διέταξε να υψωθεί η γερμανική σημαία μόνο μετά την αναχώρηση των Ελλήνων. Ο Γερμανός αξιωματικός στον οποίο παρεδόθη το Ρούπελ εξέφρασε την υπερηφά­νεια του, διότι επολέμησε εναντίον ενός τόσο γενναίου αντιπάλου». (Σπύρος Μαρκεζίνης, Σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδος, τόμος 1ος, σ.224, Αθήνα 1994).

Στις 9 Απριλίου, καταλαμβάνεται η Θεσσαλονίκη. Υπογράφεται συνθηκολόγηση. Η Ταξιαρχία του Έβρου, αφοπλίζεται. Ο Διοικητής της, Υποστράτηγος Ιωάννης Ζήσης, αυτοκτονεί.

Στις 18 Απριλίου, ο πρωθυπουργός Κορυζής συμμετείχε σε συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Ακολούθησε κατ’ ιδίαν συνομιλία του με τον βασιλιά Γεώργιο. Το τι ειπώθηκε δεν είναι γνωστό, αν και εικάζεται ότι οι δύο άνδρες διαφώνησαν ως προς την ενδεχόμενη μετακίνηση της ελληνικής κυβέρνησης στην Κύπρο. Πάντως, ο Κορυζής επιστρέφοντας σπίτι του, αυτοκτόνησε.

Στις 23 Απριλίου, στην Ήπειρο, ο Ταγματάρχης πυροβολικού Νικόλαος Βερσής, διοικητής μοίρας πυροβολικού, όταν αναγκάζεται να παραδώσει τα πυροβόλα του στους Γερμανούς, σύμφωνα με τους όρους της ανακωχής, αυτοκτονεί, ενώ οι άνδρες του ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο.

Στις 27 Απριλίου, στην Ακρόπολη των Αθηνών, ο Γερμανός Αξιωματικός δίνει εντολή στον εύζωνα Κωνσταντίνο Κουκίδη, φρουρό της Σημαίας μας, να την αφαιρέσει για να αναρτήσει τον αγκυλωτό σταυρό. Εκείνος την υποστέλλει κλαίγοντας και ψάλλοντας τον Εθνικό Ύμνο, τυλίγεται με αυτήν και αυτοκτονεί πέφτοντας από τον Ιερό Βράχο.

Ο ίδιος ο Χίτλερ, τον Μάιο του 1941, ομολόγησε στο Reichstag: «Η ιστορική δικαιοσύνη με υποχρέωσε να διατυπώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμε, οι Έλληνες πολέμησαν με ύψιστο ηρωισμό και αυτοθυσία και συνθηκολόγησαν μόνον όταν η περαιτέρω αντίσταση τους ήταν αδύνατη και κατά συνέπεια μάταιη».

Δυστυχώς, η σύγκριση των τεράστιων αυτών Ελλήνων με την σύγχρονη ηγεσία μας είναι απογοητευτική και συντριπτική. Ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που ανατέθηκε στη συγκεκριμένη ομάδα η «συγγραφή», ώστε να αφαιρέσει κάθε ηρωική πράξη από το βιβλίο της ΣΤ’ Δημοτικού, όταν μάλιστα απευθύνεται σε μαθητές 11-12 ετών. Αυτή η ηλικία διαμορφώνει φρόνημα, αναζητεί πρότυπα, ηρωικές φυσιογνωμίες και πράξεις. Γενικότερα, η ιστορική μνήμη απαιτεί να τιμούμε τους ήρωες και να φωτίζουμε το παρελθόν για να συνεχίσει το Έθνος μας την ύπαρξη του στο μέλλον.

του Γιάννη Τσιλιμίγκρα
καθηγητή - ιστορικού

ΗΤΑΝ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ;;;

Αυτή είναι μια ερώτηση που τα τελευταία χρόνια ακούγεται όλο και περισσότερο. Ιστορικοί και όχι μόνο, προσπαθούν να την απαντήσουν απο την δικιά τους σκοπιά μέσα απο μελέτες και βιβλία, πολιτικοί να την εκμεταλευτούν, και σε όλους εμάς που ασχολούμαστε με τον Διαδικτυακό κόσμο εμφανίζεται μπροστά μας ανα τακτά χρονικά διαστήματα, προκαλώντας συνήθως εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις, και όλο και συχνότερα αιτία διαδικτυακών καυγάδων. Για όποιον μετέχει σε φόρα θα έχει έρθει μπροστά της τουλάχιστον μια φορά και αν είναι μέλος σε διεθνή φόρουμ τότε ίσως έχει αισθανθεί ακόμα και αγανάκτηση με ισχυρισμούς που φτάνουν στο συμπέρασμα ότι είναι και… Σλάβος.

Ας εξετάσουμε λοιπόν μύθους και πραγματικότητες σχετικά με τον Μέγα Αλέξανδρο.

Ο Αλέξανδρος Γ’ γεννήθηκε το 356 π.Χ στην Πέλλα, την πρωτεύουσα τότε του Μακεδονικού βασιλείου. Ήταν γιος του Μακεδόνα Φιλίππου Β’ και της Ολυμπιάδας, Πριγκήπισσας των Μολοσσών στην Ήπειρο.

Ο Μακεδονικός βασιλικός οίκος λεγόταν “Αργεάδες” ή “Τημενίδες“. Σύμφωνα με την παράδοση ο ιδρυτής του Βασιλικού οίκου - ο οποίος σημειωτέον διαφέρει ανάλογα με την ιστορική πηγή - ήρθε στην Μακεδονία, απο το Άργος της Πελοποννήσου και ήταν απόγονος του Ηρακλή. Ήταν με λίγα λόγια, Ηρακλείδες εξ’ Άργους.

Απο την εποχή του Αλέξανδρου Α’, που έμεινε στην ιστορία με το παρατσούκλι ο ”Φιλλέλην“, οι Μακεδόνες Βασιλείς μετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες, στους οποίους ως γνωστόν μόνο Έλληνες μπορούσαν να πάρουν μέρος. Λίγο πολύ θα έχουμε ακούσει όλοι μας την ιστορία του Αλέξανδρου Α’ και την διαμαρτυρία των συναθλητών του σχετικά με το ότι ήταν βάρβαρος και δεν θα έπρεπε να λάβει μέρος. (Εκτενέστερη ανάλυση περί αυτού σε ένα απο τα επόμενα θέματα). Όταν του ζητήθηκαν εξηγήσεις, ο Αλέξανδρος απόδειξε την Ελληνική καταγωγή του, αναφέρομενος στην ιστορία των Τημενιδών και απο τότε ποτέ δεν αμφισβητήθηκε ξανά.

Ο πατέρας του Αλέξανδρου, Ο Φίλιππος Β’ ήταν γιος του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ’ και της Ευρυδίκης, πριγκήπισσας των γειτονικών Λυγκηστών. Οι Λυγκηστές παλαιότερα υπαγόντουσαν στους Μολοσσούς για αυτό τους βρίσκουμε σε ιστορικές πηγές είτε σαν Μολοσσικά έθνη, είτε σαν Λυγκηστές Μακεδόνες. Στην ουσία είχαν αναμειχτεί σε ένα μικρό βαθμό με τους Ιλλυριούς. Ο βασιλικός τους οίκος ισχυριζόταν ότι είναι Βακχιάδες απόγονοι απο την Κόρινθο και παντρευόντουσαν συχνά με μέλη γειτονικών βασιλείων. Η Ευρυδίκη για παράδειγμα ήταν κόρη του Σίρρα ή Ίρρα - άλλοι τον θεωρούν Λυγκηστή και κατ' άλλους είναι Ιλλυριός- και μιας Λυγκηστίδας πριγκήπισσας.

Σειρά έχει τώρα η γενεαλογία του Αλέξανδρου απο την μεριά της μητέρας του, της Ηπειρώτισσας Ολυμπιάδας. Το όνομα της όπως μαθαίνουμε απο τον έγκριτο ιστορικό W. Heckel "Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη". Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, ύστερα απο την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες.

Τα μέλη του βασιλικού οίκου των Μολοσσών, οι λεγόμενοι ‘Αιακίδες‘ ισχυρίζονταν να είναι απόγονοι του γιού του Αχιλλέα, Νεοπτόλεμου και της Ανδρομάχης που κατέφυγαν στην περιοχή μετέπειτα της πτώσης της Τροίας. Στην κλασσική εποχή, η καταγωγή απο φημισμένους Ομηρικούς ήρωες, όπως ο Αχιλλέας, πρόσδιδε τεράστιο κύρος στους απογόνους τους. Η Ολυμπιάδα ήταν κόρη του Νεοπτόλεμου, βασιλιά της Ηπείρου και της Ανασατίας, αγνώστων λοιπών στοιχείων αλλά πιθανότατα Ηπειρώτισσας. Στις αρχές του 6ου αιώνα ο τύραννος της Σικυώνος Κλεισθένης θέλησε να βρει σύζυγο για την κόρη του Αγαρίστη. Κάλεσε τους ‘καλύτερους των Ελλήνων’ για να αποφασίσει με ποιόν θα πάντρευε την κόρη και ανάμεσα στους μνηστήρες ήταν και ο Βασιλιάς των Μολοσσών, Άλκων.

Ως τώρα εξετάσαμε την γενεαλογία του Αλέξανδρου. Στην συνέχεια, περνάμε σε ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα. Πως ένιωθε ο ίδιος ο Αλέξανδρος?

Απ’ όλες τις ιστορικές πηγές, παίρνουμε το ίδιο μήνυμα. Ο Αλέξανδρος δεν έχανε ευκαιρία να πιστοποιεί πόσο περήφανος ήταν που ήταν Έλληνας. Η σούμα απο όλα αυτά είναι: Οι γονείς του είχαν Ελληνική καταγωγή. Ο Αλέξανδρος θεωρούσε τον εαυτό του Έλληνα. Μιλούσε Ελληνικά. Μεγάλωσε και μορφώθηκε απο φημισμένους Έλληνες δάσκαλους και είχε σαν αγαπημένο του βιβλίο, την Ιλιάδα. Πίστευε στους ίδιους θεούς όπως και οι άλλοι Έλληνες. Ανέλαβε να φέρει σε πέρας και τα κατάφερε, μια εκστρατεία, βασισμένη σε μακροχρόνια έχθρα μεταξύ των Ελλήνων και των Περσών, σαν ‘Αρχιστράτηγος των Ελλήνων’. Αυτός και ο στρατός του, διέδωσαν την Ελληνική γλώσσα και πολιτισμό, σε όλα τα έθνη απο τα οποία πέρασαν.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ (15 ΑΥΓ 1909)

Τη νύχτα προς τη 15η Αυγούστου 1909, ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος προχωρά στο ιστορικό κίνημα που θα αλλάξει την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας.

Τον Ιούνιο του 1909, μπροστά στο φόβο Κινήματος, η κυβέρνηση Δ. Ράλλη επιτέθηκε στο Στρατιωτικό Σύνδεσμο με ένα κύμα μεταθέσεων, καθώς και παραπομπή 12 αξιωματικών σε ανακριτικό συμβούλιο προς απόταξη.

Όταν η εφημερίδα Χρόνος, διερμηνεύοντας τις θέσεις του Συνδέσμου, επιτέθηκε κατά «της βουλευτικής φεουδαρχίας των κομματικών συμμοριών και των Αυλών», ζητώντας μεταρρυθμίσεις και απομάκρυνση του Διαδόχου Κωνσταντίνου, καθώς και των πριγκίπων από το στράτευμα, ο Ράλλης προχώρησε σε συλλήψεις. Ο κύβος είχε ριφθεί. Στις 14 Αυγούστου, με μια παράτολμη ενέργειά του, ο Πάγκαλος απελευθερώνει τους κρατουμένους αξιωματικούς Σάρρο και Ταμπακόπουλο, προκαλώντας την οργή του Ράλλη, που διατάζει επιφυλακή και δεκάδες συλλήψεων. Τη νύχτα προς τη 15η Αυγούστου, ο Σύνδεσμος προχωρά στο Κίνημα στο Γουδί το οποίο επικρατεί άμεσα.

Το πρόγραμμα του Συνδέσμου, σε ήπιο τόνο, με γενικές ευχές για μεταρρυθμίσεις στο στρατό, τη διοίκηση και την παιδεία, απέκλειε ρητά κάθε περίπτωση καθεστωτικής αλλαγής, δικτατορίας, συνταγματικής τροποποίησης ή κατάργησης της κυβέρνησης. Ζητούσε απλώς την απομάκρυνση του Διαδόχου Κωνσταντίνου και των υπόλοιπων πριγκίπων από το στράτευμα και πρότεινε σειρά μέτρων για στρατιωτική αναδιοργάνωση. Οι μεταρρυθμίσεις ήταν οι εξής: Μονιμότητα δημοσίων υπαλλήλων, Οχτάωρο εργασίας, Εργατικά συνδικάτα, Αργία η Κυριακή, Ακτήμονες σε απαλλοτριωμένες γεωργικές εκτάσεις, με δαπάνες του κράτους –δωρεάν και υποχρεωτική η στοιχειώδης παιδεία.

Τους όρους των Επαναστατών αποδέχθηκε ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, που σχημάτισε κυβέρνηση μετά την παραίτηση του Ράλλη, οπότε και ο αρχηγός του Συνδέσμου, συνταγματάρχης Νικόλαος Ζορμπάς, έδωσε διαταγή στις επαναστατημένες μονάδες να γυρίσουν στις θέσεις τους, χωρίς έτσι να εγκαθιδρυθεί δικτατορία, σύμφωνα με τις παροτρύνσεις μεγάλης μάζας του λαού και του φοιτητικού κόσμου.

Το μεγαλειώδες συλλαλητήριο των συντεχνιών της Αθήνας και του Πειραιά, που πραγματοποιήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου, έκανε πρόδηλη πλέον την υποστήριξη του λαού στις θέσεις του Συνδέσμου, ενώ η υποστήριξη που βρήκε το Κίνημα προκάλεσε την έντονη ανησυχία των πολιτικών κομμάτων, του Θρόνου και των Ξένων Δυνάμεων. Από την έλευση του Βασιλιά Γεωργίου Α΄ το 1863 μέχρι το 1909, για 46 χρόνια, δεν υπήρξε καμία ανάμιξη του στρατού στη πολιτική.

Το Κίνημα στο Γουδί ήταν η πρώτη παρέμβαση του Στρατού στη πολιτική ζωή της Χώρας. Οι Ένοπλες Δυνάμεις από τότε, το 1909, και μέχρι το 1974 θα αποτελέσουν ένα ισχυρό πόλο εξουσίας, ο οποίος θα παρεμβαίνει συνέχεια στην πολιτική ζωή της Ελλάδας.

Η εφημερίδα Ακρόπολις στο κύριο άρθρο της της 30ης Αυγούστου υποστηρίζει το κίνημα του 1909, αλλά παράλληλα προειδοποιεί και τους αξιωματικούς:
Η εναντίον του νόμου στάσις απειλεί όθεν να επιφέρει φοβερόν πλήγμα εις τα αυτά συμφέροντα της χώρας. Περί τούτου οι στασιασταί αξιωματικοί φαίνονται ότι ουδόλως φροντίζουν. Τούτο όμως αι φιλικαί δυνάμεις έχουν καθήκον να τους το υπενθυμίζουν. (…) Ο στρατός και μετ' αυτού ο λαός θα συνθλίψωσιν υπό την σιδηράν πτέρναν των, πάντα τα κακόβουλα ερπετά, των οποίων η δηλητηριώδης παρουσία διαφθείρει και απεργάζεται την αποτυχίαν των ελπιδοφόρων διά τον τόπων σχεδίων.

Η εφημερίδα Νέον Άστυ την επομένη του συλλαλητηρίου της 14ης Σεπτεμβρίου αναγνωρίζει το στρατιωτικό κίνημα διότι: Ουδείς δύναται να έχη πλέον ενδοιασμούς περί της νομιμότητος των μέσων, δι' ων το ανορθωτικόν έργον επιδιώκεται. Εάν υπήρξαν οι δυσαρέστως ιδόντες την εξέλιξιν των τελευταίων γεγονότων, ένεκα της ιδέας, ότι ο στρατός υπερέβη τα όρια της δικαιοδοσίας του και ανεμίχθη εις υπόθεσιν, ξένην προς τας αυστηράς υποχρεώσεις της πειθαρχίας, σήμερον οφείλουν να αναγνωρίσουν ότι δεν ευρισκόμεθα πλέον ενώπιον στρατιωτικού κινήματος, αλλά απέναντι πανδήμου εξεγέρσεως.

Η εφημερίδα Πατρίς δηλώνει τις θέσεις της για τους σκοπούς του κινήματος του 1909 στο κύριο άρθρο της της 17ης Σεπτεμβρίου 1909: Εάν θέλωμεν να ήμεθα ειλικρινείς, εάν θέλωμεν να ομολογήσωμεν την αλήθειαν, εάν θέλωμεν να ομιλήσωμεν άνευ προσωπικών βλέψεων ή κομματικών συμφερόντων, πρέπει να παραδεχθώμεν, ότι η εκδηλωθείσα αντίδρασις ήτο το εκχείλισμα του υπερπληρωθέντος ποτηρίου. Η έλλειψις εμπιστοσύνης προς την Βουλήν ήτο η εκδήλωσις της εξαντληθείσης υπομονής, ήτο συναίσθησις του ότι επιτέλους πρέπει η Ελλάς να αποκτήση στρατόν μετά το αίσχος του 1897 και μετά την εν ειρήνη ήτταν του 1909.

Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1897

Πολεμική αναμέτρηση μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με αφορμή το Κρητικό Ζήτημα. Η πρώτη τουφεκιά έπεσε στις 6 Απριλίου 1897 και οι πολεμικές συγκρούσεις τερματίστηκαν στις 8 Μαΐου του ίδιου χρόνου με ήττα της Ελλάδας.

Στις αρχές του 1896 την Ελλάδα κυβερνούσε ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης, πολιτικός με δημαγωγικές τάσεις. Εκτός από τα μεγάλα και δυσεπίλυτα οικονομικά προβλήματα, είχε να αντιμετωπίσει και την κατάσταση στην Κρήτη, που βρισκόταν τότε υπό οθωμανικό ζυγό. Η διακυβέρνηση της μεγαλονήσου από τον ελληνικής καταγωγής Καραθεοδωρή Πασά είχε στεφθεί από αποτυχία. Τα φιλελεύθερο και φιλοδίκαιο πνεύμα του εξόργισε τους Τουρκοκρητικούς, οι οποίοι αποφάσισαν να καταστήσουν αδύνατη την περαιτέρω παραμονή του στο νησί. Ταραχές εξερράγησαν και δολοφονίες χριστιανών προκρίτων σημειώθηκαν, όχι κάτι ασυνήθιστο στη μακραίωνα διαβίωση μουσουλμάνων και χριστιανών στην Κρήτη.

Τον Καραθεοδωρή Πασά διαδέχθηκε ο τουρκαλβανός Τουρχάν Πασάς, ο οποίος ούτε και αυτός έγινε αποδεκτός από τους ομοδόξους του. Με προτροπή των μεγάλων δυνάμεων, τη διοίκηση της Κρήτης ανέλαβε ο χριστιανός Γεώργιος Βέροβιτς, πρώην διοικητής της Σάμου. Η κατάσταση, όμως, παρέμεινε έκρυθμη και το αίμα έρεε άφθονο. Οι χριστιανοί Έλληνες, που αποτελούσαν το 80% των κατοίκων της Κρήτης, είχαν ξεσηκωθεί και ζητούσαν ένωση με την Ελλάδα.

Η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία, η Αυστρία και η Ιταλία έστειλαν από ένα πλοίο στην Κρήτη για την προστασία των υπηκόων τους. Το ίδιο ήθελε να πράξει και η Ελλάδα, αλλά εμποδίστηκε από τις πρεσβευτές των Μεγάλων Δυνάμεων στην Αθήνα. Πάντως, βοήθεια έφθανε από την Ελλάδα στην Κρήτη, χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία και συγκεκριμένα την «Εθνική Εταιρεία», μια μεγαλοϊδεατική οργάνωση, με βαθιές ρίζες στην ελίτ της αθηναϊκής κοινωνίας και της ελληνικής διασποράς.

Η ενέργεια αυτή προκάλεσε την αντίδραση του Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, ενώ από την πλευρά τους οι Μεγάλες Δυνάμεις προσπαθούσαν να τον πείσουν να δώσει μεγαλύτερα προνόμια στην Κρήτη. Ο Σουλτάνος δέχθηκε ο διοικητής της Κρήτης να είναι πάντοτε χριστιανός και να διορίζεται με τη σύμφωνη γνώμη των μεγάλων Δυνάμεων, αλλά την ίδια ώρα ενθάρρυνε τους Τουρκοκρητικούς να γίνονται καθημερινά προκλητικότεροι.

Στις 24 Ιανουαρίου 1897 οι μουσουλμάνοι προέβησαν σε σφαγές χριστιανών στα Χανιά. Ο Δηλιγιάννης, ευρισκόμενος σε δύσκολη θέση και υπό την πίεση των λαϊκών αντιδράσεων, αναγκάσθηκε να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις στην Κρήτη, γνωρίζοντας ότι αυτό θα αποτελούσε αιτία πολέμου για την Υψηλή Πύλη. Στολίσκος πολεμικών πλοίων κατευθύνθηκε στο νησί υπό τον βασιλόπαιδα Γεώργιο, ενώ ο συνταγματάρχης Τιμολέων Βάσσος με χίλιους άνδρες αποβιβάσθηκε στον όρμο του Κολυμπαρίου (δυτικά των Χανίων), με εντολή να καταλάβει την Κρήτη εν ονόματι του Βασιλιά Γεωργίου Α'.

Στις 7 Φεβρουαρίου είχε την πρώτη του επιτυχία, όταν κατανίκησε τετραπλάσια δύναμη τουρκοκρητών και οθωμανικών δυνάμεων. Στρατιωτικά αγήματα είχαν αποβιβάσει στο νησί και οι Μεγάλες Δυνάμεις, που απαγόρευσαν κάθε περαιτέρω επιθετική ενέργεια στον Βάσσο και τους άνδρες του. Με την παρουσία ελληνικών δυνάμεων στην Κρήτη, ο Σουλτάνος δεν είχε άλλη δυνατότητα, παρά να κηρύξει τον πόλεμο κατά της Ελλάδας. Το έπραξε στις 5 Απριλίου 1897.

Την εποχή εκείνη, η ελληνοτουρκική μεθόριος διέτρεχε τη γραμμή από την Άρτα έως τις νοτιοανατολικές προσβάσεις του Ολύμπου. Οι Οθωμανοί συγκέντρωσαν στρατιωτική δύναμη, αποτελούμενη από 121.500 άνδρες και 1300 ιππείς, με αρχηγό τον Ετέμ Πασά και γερμανούς συμβούλους. Οι ελληνικές δυνάμεις παρέταξαν 54.000 άνδρες και 500 ιππείς, με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο.

Η πρώτη εβδομάδα των πολεμικών επιχειρήσεων (6-11 Απριλίου) αναλώθηκε σε μάχη χαρακωμάτων κατά μήκος των Θεσσαλικών συνόρων. Στις 11 Απριλίου, ο Ετέμ Πασάς και οι άνδρες του εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος από τα στενά της Μελούνας και διέσπασαν γρήγορα τις ελληνικές δυνάμεις στον Τύρναβο (12 Απριλίου). Οι έλληνες στρατιώτες υποχώρησαν άτακτα και συμπτύχθηκαν στα Φάρσαλα, όπου αντέταξαν νέα γραμμή άμυνας. Η Λάρισα αφέθηκε στην τύχη της και καταλήφθηκε από τους Τούρκους στις 13 Απριλίου, αφού προηγουμένως είχε εκκενωθεί από τους κατοίκους της. Την ίδια μέρα, τουρκική δύναμη κατευθύνθηκε στο Βελεστίνο, όπου αντιμετωπίστηκε από τον Συνταγματάρχη Σμολένσκη και την ταξιαρχία του.

Με πεσμένο το ηθικό, οι Έλληνες υπέστησαν και νέα ήττα στα Φάρσαλα, στις 24 Απριλίου, υποχωρώντας αυτή τη φορά με τάξη. Ο Σμολένσκης διατάχθηκε να εγκαταλείψει το Βελεστίνο και να μεταβεί με τις δυνάμεις του στον Δομοκό, όπου ο Έλληνες προετοίμαζαν νέα γραμμή άμυνας. Μάταια, όμως, αφού ο υπέρτερος τουρκικός στρατός πέτυχε μια ακόμη νίκη στις 5 Μαΐου, έχοντας πλέον ανοιχτό το δρόμο για την Αθήνα. Σε μια ύστατη προσπάθεια, ο Σμολένσκης, που αποδείχθηκε ο πιο αξιόπιστος στρατιωτικός, διατάχθηκε από τον Κωνσταντίνο να κρατήσει το πέρασμα στις Θερμοπύλες. Δεν χρειάστηκε, γιατί επενέβησαν οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Ο τσάρος Νικόλαος Β', συγγενής εκ μητρός του έλληνα βασιλιά Γεωργίου Α', έπεισε τον Σουλτάνο να διατάξει κατάπαυση του πυρός. Το σχετικό πρωτόκολλο υπογράφτηκε στο χωριό Ταράτσα της Λαμίας στις 8 Μαΐου 1897, με τους Οθωμανούς να έχουν ανακαταλάβει όλη τη Θεσσαλία. Στο μέτωπο της Ηπείρου η ανακωχή έγινε μία μέρα νωρίτερα (7 Μαΐου 1897). Τα πράγματα εκεί είχαν εξελιχθεί καλύτερα για τον Ελληνικό Στρατό. Οι δυνάμεις του συνταγματάρχη Μάνου όχι μόνο κράτησαν στη γραμμή Άρτας - Πέτα, αλλά προήλασαν και μέσα στο τουρκικό έδαφος. Οι απώλειες για την ελληνική πλευρά ήταν 672 νεκροί, 2.383 τραυματίες και 252 αιχμάλωτοι και για την τουρκική 1111 νεκροί, 3.238 τραυματίες και 15 αιχμάλωτοι.

Οι βασικότερες αιτίες για την εθνική ντροπή του 1897 ήταν η έλλειψη διορατικότητας από την πολιτική τάξη και το απαράσκευο του ελληνικού στρατού. Η κυβέρνηση Δηλιγιάννη, για να αντιμετωπίσει το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, είχε περικόψει τις στρατιωτικές δαπάνες, ενώ ο κομματισμός βασίλευε στο στρατό, με την προαγωγή στις ανώτερες θέσεις ανίκανων αξιωματικών.

Ο στρατηγός και μετέπειτα δικτάτωρ Θεόδωρος Πάγκαλος χαρακτηρίζει στα Απομνημονεύματά του «ένοπλο συρφετό» το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα και αναφέρει σχετικά: «Η κατάστασις του στρατού μας ήτο οικτρά… Τα στελέχη του πεζικού, εκτός ολίγων, ήσαν τελείως αμαθή και ανίκανα. Η μεγίστη πλειοψηφία των ανωτέρων αξιωματικών απετελείτο από αγαθούς τύπους, των οποίων η στρατιωτική μόρφωσις περιωρίζετο εις την τακτικήν της καταδιώξεως, ληστών, φυγοδίκων και ζωοκλεπτών… Αυτός ήτο στρατός, διά του οποίου η ανεκδιήγητος εκείνη κυβέρνησις ενόμιζεν ότι θα νικήση την Τουρκική Αυτοκρατορία…».

Το οριστικό τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου γράφτηκε στις 22 Νοεμβρίου 1897 στην Κωνσταντινούπολη, με καταρρακωμένο το γόητρο της χώρας και την υπερηφάνεια των Ελλήνων. Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης είχε παραιτηθεί υπό το βάρος της ήττας και τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης υπέγραψε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης. Με τη συμφωνία, που επεξεργάστηκαν οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι εδαφικές απώλειες για την Ελλάδα ήταν μικρές, αφού επανέκτησε τη Θεσσαλία, την οποία είχε χάσει στο πεδίο της μάχης.

Όμως, η Ελλάδα των τόσων οικονομικών προβλημάτων και του τρικούπειου «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν!» υποχρεώθηκε να καταβάλει μια υπέρογκη αποζημίωση στην Τουρκία (4.000.000 τουρκικές λίρες), ως πολεμική επανόρθωση. Αναγκάσθηκε να λάβει ένα ακόμη δάνειο και προκειμένου να ξεπληρώσει το δυσβάστακτο χρέος της τέθηκε υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο. Αυτό είχε ως συνέπεια να εκχωρήσει πηγές των δημοσίων εσόδων στους πιστωτές της και να δημιουργηθούν έτσι τα περίφημα μονοπώλια στο τσιγαρόχαρτο, το αλάτι, το πετρέλαιο, τον καπνό, τα σπίρτα και τα τραπουλόχαρτα, που θα διατηρηθούν μέχρι την είσοδο της χώρας μας στην ΕΟΚ το 1981.

Το θετικό για τις εθνικές διεκδικήσεις ήταν η αποχώρηση των Οθωμανών από την Κρήτη, η οποία απέκτησε την αυτονομία της (1898), πρώτο στάδιο για την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα (1913). Η εθνική οργή θα απαλυνθεί με τον καιρό, η φτωχή Ελλάδα γρήγορα θα σηκώσει κεφάλι και 15 χρόνια αργότερα θα γραφτεί το έπος των Βαλκανικών Πολέμων του 1912-1913.

Ο ΠΕΡΙΕΡΓΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ Ι. ΜΕΤΑΞΑ

Κοντά εξήντα χρόνια έχουν περάσει από τις 29 Ιανουαρίου 1941 όταν κυκλοφόρησε η πένθιμη είδηση του θανάτου του Πατέρα της νίκης, του Εθνικού Κυβερνήτη Ιωάννου Μεταξά, μια είδηση που συγκλόνισε και βύθισε στο πένθος ολόκληρο το Έθνος.

Μετά από τόσες δεκαετίες ο φάκελος του θανάτου Μεταξά δεν έχει ακόμα ανοίξει.

Από την εποχή που τελείωσε ο πόλεμος και οι Σύμμαχοι ήσαν νικητές, οιαδήποτε έρευνα πάνω στο θέμα αυτό εθεωρείτο επικίνδυνη.

Χαρακτηριστικό είναι αυτό που αναφέρεται σε άρθρο του κυρίου Λεονταρίτη στην εφημερίδα Καθημερινή ότι ο Διοικητής Ασφαλείας Αθηνών Παξινός βρέθηκε δολοφονημένος στο Κάιρο κατά τη διάρκεια του Πολέμου, την επομένη μιας επισήμου δεξιώσεως κατά την οποίαν, και με τη βοήθεια και το «θάρρος» που δίνει το ποτό, είχε πει απευθυνόμενος σε άγγλο αξιωματικό «Μετά τον πόλεμο θα γράψω ένα βιβλίο δια τον θάνατο του Ιωάννου Μεταξά που είμαι σίγουρος ότι δεν θα σας αρέσει».

Να δούμε όμως το ιστορικό της ασθενείας και του θανάτου του Ιωάννου Μεταξά καθώς και το ιστορικό πλαίσιο εντός του οποίου συνέβη αυτός.

Ιστορικό πλαίσιο

Τον Δεκέμβριο του 1940, χάρις στα στρατηγικά σχέδια του Μεταξά και των επιτελών του, σε συνδυασμό με τον απαράμιλλο ηρωισμό και ενθουσιασμό του Έλληνα Στρατιώτη που το καθεστώς του Μεταξά είχε φροντίσει να εμφυσήσει, ο Ελληνικός Στρατός αντιμετωπίζει νικηφόρα την ιταλική επίθεση και κατορθώνει την απελευθέρωση Βορειοηπειρωτικών εδαφών και πόλεων όπως η Κορυτσά και το Αργυρόκαστρο. Παρ όλη την ισχυρή παρουσία του αγγλόφιλου βασιλιά Γεωργίου Β΄ και την ανεξέλεγκτη εμπλοκή του στην εξωτερική πολιτική, ο Μεταξάς από πλευράς του από την πρώτη στιγμή της πρωθυπουργοποίησής του (Απρίλιος 1936), αλλά και μετά από την εθνική μεταβολή της 4ης Αυγούστου προσπάθησε να τηρήσει τις ισορροπίες ώστε να μην ξαναπέσει η χώρα στον εθνικό διχασμό της εποχής του Πρώτου Μεγάλου Πολέμου.

Ακόμα και μετά την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι εντολές του Μεταξά προς τους Υπουργούς του και κυρίως προς τον Υπουργό Τύπου Νικολούδη ήσαν σαφείς : πλήρης ουδετερότης . Βέβαια το έμπειρο μάτι του Στρατηγού Μεταξά έβλεπε τον πόλεμο να έρχεται, και προετοίμαζε τη χώρα και το λαό γι αυτόν. Πολύ δε περισσότερο μετά από τον τορπιλισμό του ευδρόμου "Έλλη" από τους Ιταλούς. Ακόμη και μετά από αυτήν την απρόκλητη και ύπουλη επιθετική ενέργεια το Δεκαπενταύγουστο του 1940, και ενώ ήταν κοινό μυστικό το ποιος τορπίλισε το "Έλλη", ο Μεταξάς εφήρμοσε και πάλι την πολιτική της ουδετερότητας απαγορεύοντας τη δημοσιοποίηση των στοιχείων (θραύσματα τορπιλών, κ.λ.π.) που φωτογράφιζαν την ταυτότητα του υποβρυχίου που τορπίλισε το Έλλη. Τον Οκτώβριο τελικά θα επιδοθεί στον Μεταξά το ιταλικό τελεσίγραφο που σήμαινε στην ουσία την κήρυξη του πολέμου εκ μέρους της Ιταλίας ενάντια στην Ελλάδα.

Την 28η Οκτωβρίου 1940, ο μικρόσωμος εβδομηντάχρονος Μεταξάς αφού διάβασε το ιταμό τελεσίγραφο απάντησε άμεσα και χωρίς δισταγμό στον ιταλό πρέσβη: «Λοιπόν, έχουμε πόλεμο», και με αυτό το μεγάλο «ΟΧΙ» του θα περάσει ως γίγας εις την αθανασία και θα εντάξει τη μορφή του στους μεγάλους της Ελληνικής Ιστορίας.

Χρέος του μεγάλου πολιτικού και ιδίως σε κρίσιμες στιγμές είναι και η νίκη και η δόξα με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Αυτόν τον κανόνα σαν μεγάλος πολιτικοστρατιωτικός ηγέτης προσπάθησε να τηρήσει ο Μεταξάς. Ο αγώνας στα βορειοηπειρωτικά βουνά εκρίθη και αντιμετωπίσθη ως καθαρά ελληνοϊταλική υπόθεση και όχι ως εμπλοκή της Ελλάδος με τον Άξονα. Εξ άλλου είναι κοινώς γνωστό ότι η απρόκλητη και αψυχολόγητη εκστρατεία των οραματιστών της Νέας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας έγινε εν αγνοία του Χίτλερ. Την εποχή εκείνη συνετελέσθη το παράδοξο οι σύμμαχοι των Ιταλών, Γερμανοί, όχι μόνο να θαυμάζουν τα ελληνικά κατορθώματα αλλά ακόμη και αυτή η γερμανική παροικία της Ελλάδος να συνδράμει με εφόδια (τρόφιμα, ρούχα, κ.λ.π.), τον μαχόμενο Έλληνα στρατιώτη.

Δεν μπορούν να περάσουν απαρατήρητα εκείνα που έλεγε στην Αθήνα ο γερμανός Στρατιωτικός Ακόλουθος Φον Κλεμ ο οποίος όταν συνομίλησε με τον Χίτλερ τον «εύρε πλήρη ενθουσιασμού δια τα στρατιωτικά κατορθώματα της Ελλάδος και περιφρονήσεως δια τον ιταλικόν στρατόν».

Ο Χίτλερ είχε χαρακτηρίσει «ηλιθία» την εκστρατεία των Ιταλών κατά της Ελλάδος. Οι μόνοι που είχαν συμφέρον από το άνοιγμα νέου μετώπου στα Βαλκάνια ήσαν οι εγγλέζοι, αφού ένα νέο μέτωπο στο Νότο θα αποδυνάμωνε τις γερμανικές δυνάμεις. Πολύ περισσότερο επειδή η Ελλάδα δεν βρισκόταν μεταξύ των στρατηγικών στόχων της Γερμανίας. Οι άγγλοι όμως, πιστοί στην προσφιλή τους αποικιοκρατική τακτική ήθελαν να χρησιμοποιήσουν τους Έλληνες ωσάν να ήσαν Σενεγαλέζοι ή Ινδοί υπήκοοί τους προκειμένου να αγωνισθούν για τα συμφέροντά τους. Το πόσο μας υπολόγιζαν οι σύμμαχοί μας φαίνεται από τις μετέπειτα εξελίξεις και από τα ανύπαρκτα ωφέλη που είχε η Ελλάδα μετά τον πόλεμο παρόλο που ευρίσκετο στο πλευρό των νικητών.

Ο Τσώρτσιλ κυνικά θα γράψει στον Υπουργό του των Εξωτερικών Ηντεν στις 6 Μαρτίου 1941 «... η απώλεια της Ελλάδος δεν αποτελεί καθόλου συμφορά για μας, αρκεί η Τουρκία να κρατήση έντιμον ουδετερότητα». Οι Άγγλοι δεν ήσαν διατεθειμένοι να προσφέρουν στην Ελλάδα καμία ουσιαστική βοήθεια επιμένοντας όμως στην αποστολή βοήθειας που μόνον ως συμβολική θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί. Βοήθεια όμως που θα υποχρέωνε τους γερμανούς να εκκαθαρίσουν την κατάσταση, αφού τα αγγλικά αεροπλάνα απογειούμενα από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης θα μπορούσαν να πλήξουν ευαίσθητους γερμανικούς στόχους όπως ήσαν οι ρουμανικές πετρελαιοπηγές. Τον Νοέμβριο του 1940 η Αγγλία προσπαθώντας να εκθέσει την Ελλάδα έναντι της Γερμανίας μας εκκάλεσε να λάβουμε μέρος σε συνέδριο φιλικών της εθνών.

Ο Μεταξάς προσπαθώντας και πάλι να τηρήσει την πολιτική της ουδετερότητας αρνήθηκε για να μην προκαλέσει τους Γερμανούς. Στο ημερολόγιό του σημειώνει χαρακτηριστικά στις 18 Νοεμβρίου 1940: «...Αγγλική Κυβέρνησις επιμένει συμμετάσχωμεν συνέδριον φιλικών των εθνών. Λέγω Πάλαιρετ ( σ.σ. πρόκειται για τον βρετανό πρέσβη) ξάστερα : Θέλουν να προκαλέσουν πόλεμον Γερμανίας; Εάν το θέλουν το κάνω, αλλά και αυτοί υπεύθυνοι-και αφού δεν μπορούν να μας δώσουν αεροπορίαν κατά των Ιταλών, τι θα γίνη όταν προστεθούν και Γερμανοί; (Θα έχω άραγε πάλιν γερμανοφιλίες;)...».

Πολλοί προχειρολόγοι αριστεροί, αφού αναγνωρίζουν τελικά το «ΟΧΙ» στον Μεταξά διατείνονται βασιζόμενοι πιθανώς σε μαντικές ικανότητές τους ότι ο Μεταξάς είπε ΟΧΙ στους Ιταλούς, αλλά θα έλεγε ΝΑΙ στους Γερμανούς. Παρ όλο που αυτή η υποθετική κατηγορία δεν έχει καμία αξία αφού ο Μεταξάς πέθανε δύο και πλέον μήνες πριν από την γερμανική επίθεση, η απάντηση βγαίνει ξεκάθαρα από την εγγραφή του Μεταξά στο ημερολόγιό του στις 20 Δεκεμβρίου 1940, μετά από την επίσκεψη του γερμανού πρέσβη πρίγκιππος Ερμπαχ:

«Ευτυχώς η επίσκεψις του Γερμανού δεν είχε κακά αποτελέσματα. Στην αρχή -χθες- ενόμισα ότι θα επήρχετο ρήξις. Και ότι οι Γερμανοί θα μας επίεζαν με απειλάς.
Ευτυχώς τίποτε από αυτά. Ήμουν έτοιμος για όλα...».

Το γερμανικό σχέδιο ειρηνεύσεως

Τον Δεκέμβριο του 1940 το διπλωματικό παρασκήνιο είναι έντονο. Οι Γερμανοί προετοιμάζουν το σχέδιο «Μαρίτα» χωρίς όμως να είναι βέβαιοι δια την εφαρμογή του, γιατί, σύμφωνα με αυτούς, «δεν πρόκειται να κριθεί στην Ελλάδα το θέμα του ποιος θα ηγεμονεύσει της Ευρώπης εις το μέλλον». Οι Έλληνες, νικητές όντας στο Μέτωπο, δεν είναι διατεθειμένοι να ζητήσουν ειρήνη, αλλά ούτε και οι ηττούμενοι Ιταλοί. Την πρωτοβουλία αναλαμβάνουν οι Γερμανοί έχοντας συμφέρον να λήξει ο πόλεμος χωρίς να εμπλακούν σε εκστρατεία ενάντια στην Ελλάδα. Έτσι λοιπόν ο Χίτλερ παίρνει πρωτοβουλίες και στέλνει τον Αρχηγό της ΄Αμπβερ (Μυστικές Υπηρεσίες) στην Ισπανία για μυστική διπλωματία. Ο Ναύαρχος Φον Κανάρης έρχεται σε επαφή με τον Ούγγρο στρατηγό Αντόρκα, πρέσβη της Ουγγαρίας στη Μαδρίτη, ο οποίος στη συνέχεια έρχεται σε επαφή με τον Έλληνα πρέσβη Αργυρόπουλο και αφού του δηλώνει ότι ενεργεί με επίσημη υπόδειξη της γερμανικής κυβερνήσεως, του υποβάλλει το σχέδιο ειρηνεύσεως που περιελάμβανε τα ακόλουθα: "Η Ελλάς θα ηδύνατο να διατηρήση τας θέσεις τας οποίας κατέλαβεν ο στρατός της εν Αλβανία και να συναφθή ειρήνη με την Ιταλίαν".

Προς αποφυγήν μελλοντικών επεισοδίων μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών θα εδημιουργείτο νεκρά ζώνη, εντός της οποίας θα παρεμβάλλοντο μεταξύ των δύο αντιπάλων στρατών γερμανικαί δυνάμεις, ως παρατηρηταί. Η γερμανική κυβέρνησις, εάν εδέχετο η ελληνική, θα ανελάμβανε την υποχρέωσιν να μεριμνήση όπως αποχωρήσουν αι επί του εδάφους της ευρισκόμεναι κατά την στιγμήν της ανακωχής βρεταννικαί στρατιωτικαί δυνάμεις».

Βέβαια, μία εμβριθής ιστορική μελέτη των γεγονότων θα έπρεπε να εξετάσει κατά πόσον αυτή η προσέγγιση Ελλάδος και Γερμανίας θα μπορούσε να είναι εις γνώσιν της αγγλικής κατασκοπείας, πράγμα το οποίον θα σήμαινε ότι αυτοί που από πλευράς Ελλήνων θα ετόλμουν ακόμη και να συζητήσουν πάνω σε αυτή την πρόταση ειρήνης θα ήσαν τουλάχιστον επικίνδυνο εμπόδιο στα σχέδιά τους.

Την ίδια εποχή καταφθάνει στην Αθήνα ειδικός απεσταλμένος του γερμανού Υπουργού Εξωτερικών Φον Ρίμπεντροπ ο οποίος συναντήθηκε με τον Υπουργό Ασφαλείας Μανιαδάκη, παρουσία του Μορφωτικού Ακολούθου της Γερμανικής Πρεσβείας που εκτελούσε και χρέη διερμηνέως, και επανέλαβε πιστά τις προτάσεις ειρήνης του Αντόρκα. Ο Μεταξάς, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Μανιαδάκη ενθουσιάστηκε με την ιδέα, αλλά ήταν της άποψης ότι θα έπρεπε να καθυστερήσουμε την αποδοχή των διαπραγματεύσεων εφόσον νικούμε, δια να αποκτήσουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερα ωφέλη.

Έχει γραφεί επίσης ότι προς το σκοπό αυτό της προωθήσεως των γερμανικών προτάσεων ήλθε στην Ελλάδα και αυτός ο ίδιος ο Φον Κανάρης, ο οποίος εφιλοξενήθη στην οικία του εμπόρου Καρπαθάκη, είχε μυστικά επαφές με επισήμους, και επέδωσε τις γερμανικές προτάσεις ειρήνης στην ελληνική πλευρά.

Την ίδια περίοδο (13 Ιανουαρίου 1941) φθάνει στην Ελλάδα και ο άγγλος στρατηγός Ουέιβελ, προκειμένου να προτείνει την αποστολή στο Μέτωπο ενός αγγλικού συντάγματος αντιαεροπορικών και αντιαρματικών όπλων. Η άφιξή του κρατείται μυστική από την ελληνική πλευρά, και η κυβέρνηση δεν του επιτρέπει να επισκευθεί το Μέτωπο. Ο Μεταξάς αρνείται την «προσφορά», ενώ ο Παπάγος ζητάει τουλάχιστον εννέα Μεραρχίες με ισχυρή αεροπορική κάλυψη προκειμένου η βοήθεια να είναι ουσιαστική. (Η στάση αυτή του Παπάγου τον ρίπτει σε δυσμένεια σε σημείο που δεν θα ακολουθήσει τον Γεώργιο στη Μέση Ανατολή, μετά την είσοδο των Γερμανών στην Ελλάδα).

Ο Ουέιβελ ανταπαντά ότι μπορεί να διαθέσει δύο μόνο Μεραρχίες. Κατά τον Μεταξά, το μόνο που θα μπορούσαν να προσφέρουν οι δύο αγγλικές Μεραρχίες είναι η πρόκληση της γερμανικής επίθεσης.

Ο Μεταξάς στην τελευταία του εγγραφή στο ημερολόγιό του στις 17 Ιανουαρίου 1941, αλλά και στη διακοίνωση που επέδωσε προς τη βρεταννική κυβέρνηση μέσω του βρεταννού πρέσβη, δήλωνε ότι δεν θα δεχθεί να δημιουργηθεί μέτωπο από τους Άγγλους στη Θεσσαλονίκη και ότι θα δεχθεί βρεταννικά στρατεύματα μόνο αν οι Γερμανοί διέλθουν τον Δούναβη.

Ασθένεια του Μεταξά. Το τέλος

Κατά μία ατυχή συγκυρία που μόνο η ίδια η Ιστορία γνωρίζει να δημιουργεί, την ίδια χρονική στιγμή μπαίνει στην τελική ευθεία η ζωή του Μεταξά. Στις 17 Ιανουαρίου ο Μεταξάς αισθάνθηκε μία ελαφρά αδιαθεσία. Οι γιατροί διέγνωσαν παραμυγδαλιτικό απόστημα και τον εγχειρίζουν στις 19 Ιανουαρίου. Το ιατρικό ανακοινωθέν που εξεδόθη με τον θάνατό του αναφέρει: «Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών, ήτοι το προπαρελθόν Σάββατον, φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παραμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του ως και την μετεγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς, ως γαστρορραγίαν και ουρίαν, και απέθανε σήμερον, 6 π.μ.
Εν Αθήναις τη 29η Ιανουαρίου 1941 Οι θεράποντες ιατροί (ακολουθούν οι υπογραφές δώδεκα ιατρών)».

Έτσι, σε μία κρίσιμη στιγμή, με αιωρούμενες τις γερμανικές προτάσεις για ειρήνη που ενδεχομένως η αποδοχή τους να άλλαζε τον ρου της Ιστορίας, και η Ελλάς να απέφευγε την κατοχή και τον συμμοριτοπόλεμο που προκλήθηκε από τις δυνάμεις που εξέθρεψε αυτή η περίοδος, χάνουμε τον Πρωθυπουργό της νίκης από αμυγδαλές.

Ο Κωνσταντίνος Μανιαδάκης που γνώριζε πολλά, και για τον λόγο αυτό οι Άγγλοι φρόντισαν να τον απομακρύνουν από το ελληνικό περιβάλλον της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης της Μέσης Ανατολής και να τον εξορίσουν στην Αργεντινή, είχε αναφέρει σε εκμυστηρεύσεις του ότι «Αν είχαμε τον Μεταξά σε τρίτη θέση νοσοκομείου, αυτός θα ζούσε». Επίσης ήταν της άποψης ότι « Οι γιατροί φταίγανε και επωφελήθηκαν οι άγγλοι ». Από τις διηγήσεις πάλι της κόρης του Μεταξά, Λουκίας, φαίνεται η επιθυμία του Μεταξά να τον δει και άλλος γιατρός « Σαν τον ερώτησα αν θέλη να τον δη και άλλος ιατρός γυάλισαν τα μάτια του... -Ναι παιδί μου, ναι!, μου απήντησε». Έτσι λοιπόν μετά από «του κόσμου τα εμπόδια» όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κυρία Λουκία Μεταξά, εκλήθη επειγόντως ο διαπρεπής Βιεννέζος ιατρός Δρ. Εππιγκερ ο οποίος φθάνοντας την Τρίτη 28 Ιανουαρίου 1941 στο Βελιγράδι ματαίωσε το ταξίδι του προς Ελλάδα αφού τον πληροφόρησαν ότι είναι πια αργά και ότι ο Μεταξάς πεθαίνει.

Για την σκοτεινή περίοδο των δέκα ημερών της ασθενείας του Μεταξά έχουν ειπωθεί κατά καιρούς αρκετά και πολλές φορές αντιφατικά. Έχουμε όμως την επίσημη αρθρογραφία των εφημερίδων της εποχής (π.χ. Βραδυνή, 30 Ιανουαρίου 1941), που αναφέρει την παρουσία στο πλευρό του ασθενούς Μεταξά κατά την τελευταία ημέρα της ζωής του, εγγλέζου στρατιωτικού ιατρού ο οποίος την Τρίτη 28 Ιανουαρίου 1941 έκαμε ιδιοχείρως ένεση στον ασθενή. Από τους αυτόπτες μάρτυρες είναι βέβαιη η παρουσία άγγλων ιατρών στο πλευρό του Μεταξά, οι οποίοι, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, είτε έφεραν συσκευές οξυγόνου είτε έκαναν ενέσεις στον ασθενή.

Τα πρόσωπα που έζησαν από κοντά τα γεγονότα είτε σιώπησαν είτε μίλησαν επιλεκτικά. Χωρίς όμως ιστοριοδίφικες αναλύσεις, ο θάνατος του Μεταξά πέρασε στον απλό λαό σαν έγκλημα των άγγλων: «Οι άγγλοι τον φάγανε».

Οι Γερμανοί από πλευράς τους υπεστήριξαν τη φήμη ότι τον Μεταξά εδολοφόνησαν οι Άγγλοι. Μάλιστα, κατά το μνημόσυνο που πραγματοποιήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1941 στο παρεκκλήσι της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βερολίνο, οι Γερμανοί όχι μόνο έδωσαν την άδεια να τελεσθεί αυτό, αλλά και είχαν παραστεί επισήμως.

Αναμφίβολα η παρουσία στο πλευρό του ασθενούς Μεταξά άγγλων ιατρών είναι γεγονός. Τραγικό για την τύχη του ασθενούς αλλά και για την τύχη του Πολέμου και της Ελλάδος, δώδεκα πανεπιστημιακοί καθηγητές ιατρικής να αφήνουν τον Πρωθυπουργό της χώρας στις φροντίδες του κάθε εγγλέζου υπιάτρου και αρχιάτρου εκτελούντων ποίος οίδε ποία αποστολή.

Εξήντα χρόνια μετά, αφού εξέλειπαν πια οι μάρτυρες, οι καταγεγραμμένες μαρτυρίες είναι ελλιπείς, και αρχεία έχουν χαθεί, το μόνο σίγουρο που θα μπορούσε να λεχθεί για τον θάνατο του Ιωάννου Μεταξά είναι ότι αυτός υπήρξε πολύ ύποπτος και ότι οι μόνοι ωφελημένοι από αυτόν ήσαν οι Άγγλοι.

Ο ευπατρίδης Στρατηγός Ιωάννης Μεταξάς, ο βετεράνος των πολέμων 1897 και
1912-13, ο εμπνευστής του σχεδίου εκπορθήσεως του Μπιζανίου, ο πιστός σύντροφος του Στρατηλάτη Βασιλέα Κωνσταντίνου ΙΒ΄, ο εμπνευσμένος ηγέτης του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου με την κοινωνική, φιλεργατική και φιλαγροτική πολιτική, ο δημιουργός της θρυλικής Ε.Ο.Ν.(Εθνική Οργάνωση Νεολαίας), ο πατέρας της νίκης και πρωθυπουργός του «ΟΧΙ», που εξήντα έξι χρόνια πριν παρέδωσε ήσυχος το πνεύμα, είναι σύμβολο λαοφιλούς πατριώτου ηγέτη που μέσα σε τόσο αντίξοες συνθήκες πολιτεύτηκε με γνώμονα το εθνικό συμφέρον και μόνο αυτό, σε αντίθεση με τους σύγχρονους πολιτικούς που απεργάζονται ένα δυσοίωνο μέλλον για την Πατρίδα μας εφαρμόζοντας την πολιτική του ενδοτισμού.

ΜΕΤΡΗΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟ 1 ΕΩΣ ΤΟ 20 ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Από αραβικά ψηφία σε ελληνικά απόλυτα αριθμητικά
1= ἕν [Διαφορετικό για το κάθε γένος: εἷς, μία, ἕν] 2= δύο 3= τρία [και τρεῖς για το αρσενικό και το θηλυκό] 4= τέσσαρα [και τέσσαρες για το αρσενικό και το θηλυκό] 5= πέντε 6= ἕξ 7= ἑπτά 8= ὀκτώ 9= ἐννέα 10= δέκα	11= ἕνδεκα 12= δώδεκα 13= τρία (τρεῖς) καὶ δέκα 14= τέσσαρα (τέσσαρες) καὶ δέκα 15= πέντε καὶ δέκα 16= ἑκκαίδεκα 17= ἑπτακαίδεκα 18= ὀκτωκαίδεκα 19= ἐννεακαίδεκα 20= εἴκοσι(ν)

ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Μετατροπή από αραβικά ψηφία σε αρχαιοελληνικά σημεία
1= α' 2= β' 3= γ' 4= δ' 5= ε' 6= ς' 7= ζ' 8= η' 9= θ' 10= ι'	11= ια' 12= ιβ' 13= ιγ' 14= ιδ' 15= ιε' 16= ις' 17= ιζ' 18= ιη' 19= ιθ' 20= κ'	10= ι' 20= κ' 30= λ' 40= μ' 50= ν' 60= ξ' 70= ο' 80= π' 90= (κόππα) 100= ρ'	100= ρ' 200= σ' 300= τ' 400= υ' 500= φ' 600= χ' 700= ψ' 800= ω' 900= (σαμπί) 1.000= ,α	1.000= ,α 2.000= ,β 3.000= ,γ 4.000= ,δ 5.000= ,ε 6.000= ,ς 7.000= ,ζ 8.000= ,η 9.000= ,θ 10.000= ,ι	20.000= ,κ 100.000= ,ρ κ.ο.κ.