Η ΜΑΧΗ ΣΤΟΝ ΓΡΑΝΙΚΟΝ ΠΟΤΑΜΟΝ (334 π.Χ.)

Η μάχη σύμφωνα με τόν Αρριανό

ΑΡΡΙΑΝΟΥ, , ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ, , ΒΙΒΛΙΟ Α'

13. Ἐν τῳ μεταξύ , ὁ Ἀλέξανδρος προχωρούσε πρός τόν Γρανικό ποταμό, , ἔχοντας παρατάξει τό στρατό του . Τοποθέτησε τῇ φάλαγγα τῶν ὁπλιτῶν σε δύο σειρές, , παρέταξε τό ιππικό καί διέταξε νᾷ ἀκολουθοῦν οἱ σκευοφόροι . Τούς ανιχνευτές τούς οδηγούσε ὁ Ηγέλοχος ἔχοντας μαζί του τούς σαρισοφόρους ἱππεῖς κα γύρῳ στους πεντακόσιους ψιλούς . Ο Ἀλέξανδρος βρισκόταν κοντά στο Γρανικό, , ὅταν έφτασαν ανιχνευτές καί ανακοίνωσαν ὅτι οἱ Πέρσες ἔχουν παραταχτεί πέρα ἀπό τό ποτάμι σαν νᾷ εἶναι ἕτοιμοι για μάχη . Έτσι, , ὁ Ἀλέξανδρος ετοίμασε για μάχη καί τῇ δική του στρατιά . Τότε πήγε καί τόν βρήκε ὁ Παρμενίωνας καί του εἶπε τά ἐξῇς .
« εξής.
«Βασιλιά, , κρίνω ὅτι αὐτή τῇ στιγμή , πρέπει νᾷ στρατοπεδεύσουμε έτσι ὅπως είμαστε στην ὄχθη του ποταμοῦ . Μου φαίνεται πως οἱ ἐχθροί που ἔχουν πολύ λιγότερο πεζικό ἀπό μας, , δέ θα τολμήσουν νᾷ μας πλησιάσουν. . Έτσι, , ἄν μπορέσουμε, , θα περάσουμε εὔκολα τό ποτάμι με τό χάραμα. . Ἄν περάσουμε πρίν ἐκεῖνοι πάρουν τις θέσεις τούς , θα τούς αιφνιδιάσουμε Δέ μου φαίνεται ὅμως εύκολο νᾷ τό κατορθώσουμε τώρα , με τό στρατό παραταγμένο σε μέτωπο. . Βλέπεις ὅτι πολλά μέρη του ποταμοῦ δείχνουν βαθιά καί οἱ όχθες εἶναι ψηλές καί απόκρημνες. . Ἄν περάσουμε ἄτακτα καί παραταγμένοι με αὐτόν τόν τρόπο που εἶναι τό ασθενέστερο σημείο μας, , ἀπό μπροστά, , καθώς θα βγαίνουμε, , θα πέσει ἐπάνω μας παραταγμένο τό ιππικό του ἐχθροῦ . Καί ἡ πρώτη ἀτυχία θα εἶναι φοβερή γι’ αὐτή τῇ μάχη καί καθοριστική για τήν εξέλιξη του πολέμου ». Ο Ἀλέξανδρος ὅμως απάντησε· · « «Παρμενίωνα, , τά ξέρω αὐτά . Ντρέπομαι ὅμως ἐγώ , που πέρασα εὔκολα τόν Ελλήσποντο, , νᾷ εμποδιστώ ἀπ' αὐτό τό ρυάκι ( (υποβαθμίζοντας μ’ αὐτό τό ὄνομα τόν Γρανικό) ) νᾷ περάσω τό στρατό μου έτσι ὅπως εἶναι . Κῖ αὐτό δεν τό κάνω οὔτε για τῇ φήμη τῶν Μακεδόνων οὔτε ἐπειδή ἐγώ ὁ ἴδιος ἐπιζητῶ τόν κίνδυνο. . Νομίζω ὅμως ὅτι οἱ Πέρσες θα πάρουν θάρρος καί θα θεωρήσουν ὅτι μπορούν νᾷ μας αντιμετωπίσουν σαν ἴσοι , ἄν δεν πάθουν ἀμέσως κάτι που νᾷ δικαιώνει τούς φόβους τούς ».
14. Αὐτά εἶπε καί ἔστειλε τόν Παρμενίωνα νᾷ αναλάβει τήν ἡγεσία τῆς αριστερής παράταξης, , ἐνῶ ὁ ἴδιος πήγε στῇ δεξιά . Μπροστά του , δεξιά , πήρε Θέση ὁ γιος του Παρμενίωνα, , ὁ Φιλώτας, , με τούς ἑταίρους , τό ιππικό, , τούς τοξότες καί τούς Ἀγριᾶνες ακοντιστές. . Ο Ἀμύντας , ὁ γιος του Αρραβαίου, , με τούς σαρισοφόρους ἱππεῖς , τούς Παίονες καί τήν ἴλη του Σωκράτη τοποθετήθηκε κοντά στο Φιλώτα. . Κοντά τούς πήραν θέση οἱ υπασπιστές τῶν ἑταίρων με επικεφαλής τόν ἄλλο γιο του Παρμενίωνα, , τό Νικάνορα· · πίσῳ τούς ἡ φάλαγγα του Περδίκκα, , του γιου του Ορόντη, , μετά ἡ φάλαγγα του Κοίνου , του γιου του Πολεμοκράτη, , μετά του Κρατεροῦ , του γιου του Αλέξανδρου, , μετά του Ἀμύντα , του γιου του Ανδρομένη καί , τέλος , οἱ ἄνδρες του Φίλιππου, , του γιου του Ἀμύντα . Στ’ ἀριστερά τώρα , πρῶτοι τοποθετήθηκαν οἱ Θεσσαλοί ἱππεῖς με επικεφαλής τόν Κᾶλα , τό γιο του Άρπαλου, , μετά τό συμμαχικό ιππικό με επικεφαλής τό Φίλιππο, , τό γιο του Μενέλαου, , κατόπιν οἱ Θρᾷκες με επικεφαλής τόν Ἀγάθωνα καί τέλος , τρεῖς φάλαγγες , του Κρατεροῦ , του Μελέαγρου καί του Φίλιππου, , μέχρι τῇ μέση τῆς παράταξης.
Οι .
Οἱ Πέρσες είχαν περίπου εἴκοσι χιλιάδες ἱππεῖς καί λιγότερους ἀπό εἴκοσι χιλιάδες πεζούς μισθοφόρους . Παρέταξαν τό ιππικό τούς κατά μῆκος τῆς ὄχθης του ποταμοῦ καί τοποθέτησαν μετά τό πεζικό. . Η θέση πάνω ἀπό τήν ὄχθη ήταν στρατηγική . Οἱ Πέρσες εντόπισαν τόν ίδιο τόν Αλέξανδρο ( (που ήταν προφανές ποιος ήταν καί ἀπό τῇ λαμπρότητα τῆς πανοπλίας του καί ἀπό τις περιποιήσεις τῶν γύρῳ του ) νᾷ κατευθύνεται πρός τήν αριστερή τούς πλευρά · τοποθέτησαν λοιπόν σ’ αὐτό τό σημείο πυκνά τις ίλες του ἱππικοῦ .
Η μάχη
μάχη
Για κάμποση ὤρα , τά ἀντίπαλα στρατεύματα στάθηκαν σιωπηλά καί ἀντιμέτωπα στις όχθες του ποταμοῦ , γεμᾶτα ἀγωνία για τό μέλλον . Οἱ Πέρσες περίμεναν νᾷ μπουν οἱ Μακεδόνες στο νερό, , για νᾷ τούς επιτεθούν καθώς θα βγαίνουν. . Ο Ἀλέξανδρος πήδησε πάνω στ’ άλογο, , κάλεσε τούς ἄνδρες του νᾷ τόν ακολουθήσουν καί νᾷ δείξουν τήν παλικαριά τούς καί διέταξε νᾷ μπουν πρῶτοι στο ποτάμι οἱ πρόδρομοι ἱππεῖς , οἱ Παίονες ὑπό τήν ἡγεσία του Ἀμύντα , του γιου του Αρραβαίου, , ἔνα τάγμα πεζικοῦ καί πρίν ἀπ' ὅλους ἡ ἴλη του Σωκράτη , που κατά τύχη οδηγούσε ἐκείνη τήν ἡμέρα ολόκληρο τό ιππικό, , ὑπό τήν ἡγεσία του Πτολεμαίου , του γιου του Φίλιππου. . Ο ἴδιος μπήκε στο ποτάμι οδηγώντας τῇ δεξιά παράταξη κάτω ἀπό τούς ἤχους τῶν σαλπίγγων καί τις ιαχές πρός τόν Ενυάλιο Άρη· · προχωροῦσαν πάντα λοξά , ὅπως τούς τραβούσε τό ῥεῦμα , για νᾷ μήν πέσουν πάνω τούς οἱ Πέρσες παραταγμένοι σε σειρά , καθώς θα έβγαιναν, , ἀλλά νᾷ τούς χτυπήσει ὁ ἴδιος όσο γινόταν κατά μέτωπο.
15. .
15. Οἱ Πέρσες τώρα έριξαν ἀκόντια στο σημείο ὅπου βγήκαν οἱ πρῶτοι στρατιώτες του Ἀμύντα καί του Σωκράτη . Αὐτοί που βρίσκονταν στο ψηλό σημείο τῆς ὄχθης έριχναν μέσα στο ποτάμι κῖ ὅσοι βρίσκονταν χαμηλότερα κατέβαιναν μέσα στο νερό. . Οἱ ἱππεῖς συγκρούονταν, , καθώς οἱ Μακεδόνες έβγαιναν ἀπό τό ποτάμι καί οἱ Πέρσες τούς εμπόδιζαν· · οἱ πρῶτοι πολεμοῦσαν με τά δόρατα καί οἱ δεύτεροι έριχναν ἀκόντια . Οἱ Μακεδόνες , κατά τήν πρώτη επίθεση, , έχαναν χρόνο καί είχαν απώλειες, , ἀφοῦ οἱ ἴδιοι αμύνονταν ἀπό αβέβαιο σημείο μέσα στο ποτάμι καί οἱ Πέρσες βρίσκονταν ψηλότερα. . Ἐξάλλου , σ’ αὐτό τό σημείο εἶχε παραταχτεί τό πιο αξιόμαχο τμῆμα του περσικοῦ ἱππικοῦ · μαζί του πολεμοῦσαν ὁ Μέμνονας καί τά παιδιά του . Οἱ πρῶτοι Μακεδόνες που συγκρούστηκαν με τούς Πέρσες πολέμησαν παλικαρίσια· · κατασφάχτηκαν σῴζοντας τούς υπόλοιπους, , που γύριζαν πρός τόν Αλέξανδρο που πλησίαζε . Γιατί, , πράγματι , πλησίαζε οδηγώντας τῇ δεξιά παράταξη. . Ἐπιτέθηκε πρῶτος στους Πέρσες, , στο σημείο που τό ιππικό τούς ήταν πυκνότερο καί βρίσκονταν οἱ ἡγεμόνες τούς . Γύρῳ του μαινόταν ἡ μάχη . Ἐν τῳ μεταξύ , οἱ φάλαγγες τῶν Μακεδόνων περνούσαν σχετικά εὔκολα πια, , ἡ μια μετά τήν ἄλλη . Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ μάχη διεξαγόταν πάνω στ’ ἄλογα , έμοιαζε περισσότερο με μάχη πεζικοῦ . Τά ἄλογα συμπλέκονταν, , οἱ στρατιώτες πολεμοῦσαν σῶμα με σῶμα , οἱ Μακεδόνες προσπαθοῦσαν νᾷ σπρώξουν τούς Πέρσες ἀπό τήν ὄχθη στην πεδιάδα , οἱ Πέρσες προσπαθοῦσαν νᾷ εμποδίσουν τούς Μακεδόνες νᾷ βγουν καί νᾷ τούς ρίξουν πάλι στο ποτάμι. . Ἤδη , οἱ ἄνδρες του Αλέξανδρου βρίσκονταν σε καλύτερη θέση· · ήταν πιο δυνατοί , είχαν μεγαλύτερη ἐμπειρία καί τά κρανέινα δόρατα τούς ήταν μακρύτερα ἀπό τά περσικά .
Ἐκείνη τῇ στιγμή , ἔσπασε πάνω στῇ μάχη τό δόρυ του Αλέξανδρου. . Ζήτησε ἄλλο ἀπό τόν Αρέτη , ἔνα νεαρό τῆς βασιλικῆς ἀκολουθίας · κῖ αὐτός ὅμως βρισκόταν σε δύσκολη θέση, , γιατί εἶχε σπάσει καί τό δικό του δόρυ καί πολεμούσε σκληρά με τό σπασμένο. . Τό ἔδειξε στον Αλέξανδρο καί του φώναξε νᾷ ζητήσει ἄλλο . Τελικά , κάποιος ἀπ' τούς συμμάχους , ὁ Δημάρατος ἀπό τήν Κόρινθο, , του έδωσε τό δικό του . Αὐτός τό πήρε καί , μόλις εἶδε τό γαμπρό του Δαρείου , τόν Μιθριδάτῃ , νᾷ ὁδηγεῖ ἔνα τμῆμα ἱππικοῦ που ερχόταν νᾷ τούς χτυπήσει σαν έμβολο, , έτρεξε ὁ ἴδιος μπροστά ἀπό τούς ἄλλους καί τόν έριξε κάτω χτυπώντας τόν στο πρόσωπο. . Τότε , ὁ Ροισάκης ἐπιτέθηκε στον Αλέξανδρο καί τόν χτύπησε με τήν κοπίδα στο κεφάλι· · ἔσπασε λίγο τό κράνος του , τό οποίο κράτησε τήν πληγή μακριά ἀπό τό κεφάλι του . Ο Ἀλέξανδρος τόν σκότωσε κῖ αὐτόν διαπερνώντας με τό δόρυ τόν θώρακα του καί χτυπώντας τόν στο στέρνο. . Ο Σπιθριδάτης ἐν τῳ μεταξύ πλησίαζε τόν Αλέξανδρο ἀπό πίσῳ κρατώντας υψωμένη τήν κοπίδα · τόν πρόφτασε ὅμως ὁ Κλεῖτος ὁ γιος του Δρωπίδη, , καί τόν χτύπησε στον ώμο· · τό χέρι ἔπεσε κάτω μαζί με τήν κοπίδα . Τό ιππικό συνέχιζε νᾷ βγαίνει ἀπό τό ποτάμι καί νᾷ ενώνεται με τούς ἄνδρες του Αλέξανδρου.
16. .
16. Οἱ Πέρσες καί τά ἄλογά τούς βάλλονταν ἀπό παντού· · τούς χτυπούσαν τά δόρατα , τούς έσπρωχναν οἱ ἱππεῖς ανακατεμένοι με τούς ψιλούς . Έτσι τράπηκαν σε φυγή , πρῶτα στο σημείο ὅπου πολεμούσε ὁ Ἀλέξανδρος . Μόλις ἔσπασε τό κέντρο, , παρέλυσαν καί οἱ δύο πτέρυγες καί τράπηκαν σε άτακτη φυγή . Σκοτώθηκαν περίπου χίλιοι Πέρσες ἱππεῖς . Η καταδίωξη δεν κράτησε πολύ , γιατί ὁ Ἀλέξανδρος στράφηκε ἐναντίον τῶν μισθοφόρων . Τό πυκνότερο τμῆμα τούς εἶχε κρατήσει τήν ἀρχική του θέση, , περισσότερο γιατί ἡ απρόσμενη εξέλιξη τῆς μάχης τούς έκανε νᾷ τά χάσουν καί λιγότερο γιατί έκαναν θετικούς ὑπολογισμούς . Ο Ἀλέξανδρος οδήγησε ἐναντίον τούς τῇ φάλαγγα καί διέταξε τούς ἱππεῖς νᾷ τούς περικυκλώσουν. . Τούς κατέσφαξε μέσα σε λίγη ὤρα . Δέ σώθηκε κανένας, , ἐκτός ἄν κάποιος τρύπωσε ἀνάμεσα στους νεκρούς . Περίπου δύο χιλιάδες πιάστηκαν αἰχμάλωτοι . Σκοτώθηκαν πολλοί ἡγεμόνες τῶν Περσῶν · ὁ Νιφάτης, , ὁ Πετήνης, , ὁ σατράπης τῆς Λυδίας Σπιθριδάτης, , ὁ ὕπαρχος τῆς Καππαδοκίας Μιθροβουζάνης, , ὁ γαμπρός του Δαρείου Μιθριδάτης , ὁ γιος του ἄλλου Δαρείου ( του γιου του Ἀρταξέρξη ) Αρβουπάλης, , ὁ κουνιάδος του Δαρείου Φαρνάκης , ὁ ἀρχηγός τῶν μισθοφόρων Ωμάρης. . Ο Αρσίτης κατέφυγε μετά τῇ μάχη στῇ Φρυγία , ὅπου αυτοκτόνησε θεωρώντας τόν ἑαυτό του υπαίτιο τῆς συμφοράς τῶν Περσῶν .
Ἀπό τούς Μακεδόνες τώρα · κατά τήν πρώτη επίθεση σκοτώθηκαν εἴκοσι πέντε σύμμαχοι . Ο Ἀλέξανδρος ανέθεσε στο Λύσιππο, , τό μόνο γλύπτῃ που εἶχε τό δικαίωμα νᾷ κάνει καί τῇ δική του προτομή , νᾷ τούς φτιάξει χάλκινες προτομές, , οἱ οποίες στήθηκαν στο Δίο. . Σκοτώθηκαν ἀκόμη περίπου εξήντα ἱππεῖς καί τριάντα πεζοί . Ο Ἀλέξανδρος τούς ἔθαψε τήν επόμενη μέρα με τά ὅπλα τούς καί ἄλλα κτερίσματα Απάλλαξε ἀκόμη τούς γονεῖς καί τά παιδιά τούς , που βρίσκονταν στην πατρίδα , ἀπό τούς φόρους για τῇ γη καί τήν περιουσία τούς , καθώς καί ἀπό άλλες προσωπικές υπηρεσίες. . Φρόντισε ἰδιαίτερα τούς πληγωμένους· · τούς επισκέφτηκε ὅλους , εξέτασε τά τραύματά τούς τούς ρώτησε πού πληγώθηκαν καί τούς άφησε νᾷ διηγηθούν τά κατορθώματά τούς καί νᾷ περηφανευτούν γι’ αὐτά . Ἔθαψε ακόμα τούς ἀρχηγούς τῶν Περσῶν καί τούς Ἕλληνες μισθοφόρους , που πολέμησαν στο πλευρό τῶν βαρβάρων . Ὅσους ἀπ' αὐτούς έπιασε αἰχμαλώτους τούς ἔστειλε αλυσοδεμένους στῇ Μακεδονία σε καταναγκαστικά ἔργα , γιατί ὄντας Ἕλληνες καί παραβιάζοντας τις κοινές ἀποφάσεις τῶν Ἑλλήνων πολέμησαν στο πλευρό τῶν βαρβάρων . Ἀκόμη , ἔστειλε στην Αθήνα τριακόσιες περσικές πανοπλίες ὡς ἀνάθημα στην πολιούχο Ἀθηνᾶ . Διέταξε μάλιστα νᾷ γραφεῖ τό παρακάτω ἐπίγραμμα : « Ο Ἀλέξανδρος , ὁ γιος του Φιλίππου , καί ὅλοι οἱ Ἕλληνες , ἐκτός ἀπό τούς Σπαρτιάτες, , πήραν αὐτά τά λάφυρα ἀπό τούς βαρβάρους που κατοικοῦν στην Ἀσία ». ( Ἀλέξανδρος ὁ Φιλίππου καί οἱ Ἕλληνες πλήν Λακεδαιμονίων ἀπό τῶν βαρβάρων τῶν τήν Ἀσία κατοικούντων .)

Η ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΙΣΣΟΝ (333 π.χ.)

Η μάχη σύμφωνα με τόν Αρριανό

ΑΡΡΙΑΝΟΥ, , ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ, , ΒΙΒΛΙΟ Β'

Προετοιμασίες για τῇ μάχη
6. Ἐνῶ βρισκόταν ἀκόμη στο Μαλλό, , ἔμαθε ὅτι ὁ Δαρεῖος στρατοπεδεύει με όλο του τό στράτευμα στους Σώχους. . Η περιοχή αὐτή ἀνήκει στην Ἀσσυρία καί ἀπέχει ἀπό τις ασσυριακές πύλες δύο σταθμούς περίπου. . Συγκέντρωσε λοιπόν τούς ἑταίρους καί τούς ανακοίνωσε τά νέα για τό Δαρείο καί τῇ στρατιά του . Αὐτοί πάλι τόν προέτρεψαν νᾷ ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση. . Τούς επαίνεσε καί διέλυσε τῇ σύσκεψη. . Τήν επόμενη μέρα, , ξεκίνησε για νᾷ συναντήσει τόν Δαρείο καί τούς Πέρσες. . Μέσα σε δύο μέρες ἀπό τῇ στιγμή που πέρασε τις πύλες, , στρατοπέδευσε κοντά στην πόλη Μυρίανδρος . Μέσα στῇ νύχτα ξέσπασε καταιγίδα με βροχή καί δυνατό άνεμο· · ὁ Ἀλέξανδρος αναγκάστηκε νᾷ μείνει στο στρατόπεδο. .
Ἀπό τήν ἄλλη , ὁ Δαρεῖος με τῇ στρατιά του κέρδιζε χρόνο. . Εἶχε ἐπιλέξει μία ανοιχτή ἀσσυριακή πεδιάδα , που χωρούσε τῇ μεγάλη στρατιά του καί ήταν κατάλληλη για τούς ἑλιγμούς του ἱππικοῦ . Ο Ἀμύντας , ὁ γιος του Ἀντιόχου , που εἶχε αὐτομολήσει ἀπό τόν Αλέξανδρο, , του συνέστησε νᾷ μήν ἐγκαταλείψει τήν περιοχή , που ήταν τόσο ευρύχωρη για τό στράτευμα καί τά ἐφόδια τῶν Περσῶν . Ἔμεινε λοιπόν ἐκεῖ ὁ Δαρεῖος . Καί , καθώς ὁ Ἀλέξανδρος καθυστέρησε πολύ στην Ταρσό, , λόγῳ τῆς αρρώστιας του , ἄλλο τόσο στους Σόλους , που θυσίαζε κῖ έκανε παρελάσεις κῖ έχασε χρόνο πολεμώντας τούς ορεσίβιους Κίλικες , ὁ Δαρεῖος άλλαξε γνώμη . Ἐξάλλου , ήταν ἕτοιμος νᾷ πιστέψει ό , τι θα του ήταν πιο ευχάριστο. . Του ξεσήκωσαν καί τά μυαλά οἱ αὐλοκόλακες καί πίστεψε ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος δέ θέλει πια νᾷ προχωρήσει , ἀλλά δίστασε μόλις ἔμαθε ὅτι αὐτός πλησιάζει . Τόν ξεσήκωναν ὅλοι ἀπό όλες τις πλευρές λέγοντάς του ὅτι θα καταπατήσει με τό ιππικό τῇ μακεδονική στρατιά . Ὡστόσο , ὁ Ἀμύντας ἐπέμενε ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος θα φτάσει ὁπουδήποτε μάθει ὅτι βρίσκεται ὁ Δαρεῖος καί τόν προέτρεπε νᾷ περιμένει ἐκεῖ . Πείστηκε ὅμως ἀπό τις χειρότερες ἐκτιμήσεις , ἐπειδή ἐκείνη τῇ στιγμή του ήταν πιο ευχάριστες. . Ἴσως κάποια θεϊκή δύναμη τόν οδήγησε σ’ ἐκείνη τήν πεδιάδα , γιατί οὔτε τό ιππικό τόν ὠφέλησε ἰδιαίτερα , οὔτε τό πλῆθος τῶν στρατιωτῶν του , οὔτε τά ἀκόντια καί τά τόξα · δεν μπόρεσε οὔτε τῇ λαμπρότητα τῆς στρατιάς του νᾷ ἐπιδείξει · ὁ Ἀλέξανδρος καί ἡ στρατιά του νίκησαν εὔκολα . Ἐξάλλου , ήταν μοιραίο νᾷ χάσουν οἱ Πέρσες τήν ἡγεμονία τῆς Ἀσίας ἀπό τούς Μακεδόνες , ὅπως οἱ Μῆδοι τήν είχαν χάσει ἀπό τούς Πέρσες κῖ ακόμα πιο πρίν οἱ Ἀσσύριοι ἀπό τούς Μήδους .
7. 0 Δαρεῖος πέρασε τό βουνό που βρίσκεται κοντά στις λεγόμενες Αμανικές πύλες, , προχώρησε πρός τήν Ισσό καί , χωρίς νᾷ γίνει ἀντιληπτός , βρέθηκε στα νῶτα του Αλέξανδρου. . Μπήκε στην Ισσό, , ὅπου σκότωσε με φρικτά βασανιστήρια τούς άρρωστους Μακεδόνες που είχαν παραμείνει ἐκεῖ . Τήν επόμενη μέρα, , προχώρησε πρός τόν ποταμό Πίναρο. . Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος άκουσε ὅτι ὁ Δαρεῖος βρίσκεται πίσῳ του , δέ θεώρησε αξιόπιστη τήν είδηση. . Ἔβαλε λοιπόν σε τριακόντορο ( (πλοίο με τριάντα κουπιά) ) μερικούς συντρόφους καί τούς ἔστειλε πίσῳ στην Ισσό, , για νᾷ ελέγξουν ἐπί τόπου ἄν ἡ είδηση εἶναι ἀληθινή . Αὐτοί πλέοντας με τήν τριακόντορο έμαθαν πολύ εὔκολα ὅτι οἱ Πέρσες βρίσκονται ἐκεῖ , ὅπου ἡ θάλασσα σχημάτιζε κόλπο. . Ἔστειλαν μήνυμα στον Αλέξανδρο ὅτι κρατά στο χέρι τόν Δαρείο.
Αυτός .
Αὐτός πάλι κάλεσε σε σύσκεψη τούς στρατηγούς , τούς ίλαρχους καί τούς διοικητές τῶν συμμάχων καί τούς παρότρυνε νᾷ ἔχουν θάρρος , μια καί ἤδη οἱ προηγούμενες μάχες είχαν καλό ἀποτέλεσμα καί οἱ Μακεδόνες θα πολεμοῦσαν ὡς νικητές ἐναντίον νικημένων. . Ἀκόμη τούς εἶπε ὅτι με θεϊκή δύναμη εἶναι ὁ καλύτερος στρατηγός τούς , ἀφοῦ ἔβαλε στο μυαλό του Δαρείου νᾷ πάρει τά στρατεύματά του ἀπό τήν ανοιχτή πεδιάδα καί νᾷ τά στριμώξει στο στενό πέρασμα που ήταν ό , τι ἔπρεπε για τήν ανάπτυξη τῆς φάλαγγας · κῖ ἀκόμη , ὁ ἀριθμός τῶν Περσῶν δέ θα τούς βοηθούσε στῇ μάχη , γιατί ἡ φυσική τούς κατάσταση καί τό ηθικό τούς σθένος δεν ήταν ἀνάλογα μ’ αὐτόν . Ο Ἀλέξανδρος πρόσθεσε ακόμα, , ὅτι οἱ Μακεδόνες , που ἀπό παλιά ασκούνταν στις πολεμικές τέχνες με πολλούς κινδύνους καί που ήταν ἄνθρωποι ἐλεύθεροι , θα πολεμήσουν ἐναντίον τῶν Περσῶν καί τῶν Μήδων που ἀπό παλιά ζούσαν ἰδιαίτερα τρυφηλή ζωή καί ήταν δοῦλοι . Καί ὅσοι Ἕλληνες θα πολεμήσουν ἐναντίον Ἑλλήνων , δέ θα τό κάνουν για τούς ίδιους λόγους · αὐτοί που θα πολεμήσουν στο πλευρό του Δαρείου , θα διακινδυνεύσουν τῇ ζωή τούς μόνο για τά χρήματα , ἐνῶ αὐτοί που θα πολεμήσουν με τούς Μακεδόνες θα υπερασπιστούν εθελοντικά τήν Ἑλλάδα . Ὅσον αφορά στους βαρβάρους , οἱ Θρᾷκες , οἱ Παίονες , οἱ Ιλλυριοί καί οἱ Ἀγριᾶνες , τά πιο γερά καί ἀξιόμαχα ἔθνη τῆς Εὐρώπης , θα αντιταχθούν στους λιγότερο εξασκημένους καί πιο μαλθακούς λαούς τῆς Ἀσίας . Τέλος , ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος θα εἶναι στρατηγός απέναντι στον Δαρείο. . Τούς εξηγούσε ὅτι αὐτά ήταν τά πλεονεκτήματά τούς στῇ μάχη καί τούς ἔλεγε ὅτι τά ἔπαθλα τούς σ’ αὐτόν τόν ἀγῶνα θα εἶναι μεγάλα . Γιατί δεν επρόκειτο νᾷ νικήσουν τούς σατράπες του Δαρείου , τό ιππικό που παρατάχτηκε στον Γρανικό καί τούς εἴκοσι χιλιάδες ξένους μισθοφόρους ἀλλά τό ἄνθος τῶν Περσῶν , τῶν Μήδων καί ὅλων τῶν ἄλλων ἐθνῶν που ὑπόδουλα στους Μήδους καί τούς Πέρσες κατοικοῦν τήν Ἀσία καί τόν ίδιο τόν μεγάλο βασιλιά παρόντα . Καί μετά ἀπό αὐτή τῇ μάχη , τό μόνο πρᾶγμα που θα τούς ἔμενε , θα ήταν ἡ κυριαρχία ολόκληρης τῆς Ἀσίας καί τό τέλος τῶν περισσότερων κόπων τούς . Ἐκτός ἀπό αὐτά , τούς θύμιζε τήν αἴγλη τῶν κοινών κατορθωμάτων τούς κῖ ακόμα, , ἄν ὑπῆρχε κάποιο σπουδαίο προσωπικό κατόρθωμα , τό θύμιζε κῖ αὐτό , μαζί μ’ αὐτόν που τό έκανε. . Περιέγραψε με μετριοφροσύνη τι εἶχε κάνει ὁ ἴδιος στις μάχες. . Λένε ἀκόμη ὅτι τούς θύμισε τόν Ξενοφῶντα καί τούς Μυρίους του , ἄν καί δεν υπήρχαν ὁμοιότητες οὔτε στον αριθμό, , οὔτε στις άλλες προετοιμασίες· · οἱ Μύριοι δεν είχαν ιππικό, , οὔτε θεσσαλικό, , οὔτε βοιωτικό, , οὔτε μακεδονικό, , οὔτε πελοποννησιακό ἤ θρακικό, , οὔτε τοξότες ἤ σφενδονιστές, , ἐκτός ἀπό λίγους Ροδίτες καί Κρητικούς που κῖ αὐτούς τούς οργάνωσε πρόχειρα ὁ Ξενοφώντας μέσα στον κίνδυνο. . Κῖ ὅμως γλίτωσαν ἀπό τό μεγάλο βασιλιά κῖ όλο του τόν στρατό στῇ Βαβυλῶνα , νίκησαν ὅλους τούς λαούς που τούς έφραζαν τό δρόμο κῖ έφτασαν στον Εύξεινο Πόντο. . Τούς εἶπε ἀκόμη κῖ ὅσα ἄλλα ταιριάζει νᾷ λέει ἔνας γενναῖος ἡγεμόνας σε γενναίους ἄνδρες για νᾷ τούς δώσει θάρρος πρίν ἀπό τῇ μάχη . Αὐτοί τόν περικύκλωσαν, , του έσφιξαν τό χέρι καί τόν παρότρυναν νᾷ ξεκινήσει ἀμέσως .
8. 0 Ἀλέξανδρος παράγγειλε στους στρατιώτες νᾷ δειπνήσουν· · κατόπιν ἔστειλε προπομπούς στις πύλες λίγους ἱππεῖς καί τοξότες για νᾷ ελέγξουν ἀπό πρίν τόν δρόμο που οδηγούσε πίσῳ στις πύλες. . Κατά τῇ διάρκεια τῆς νύχτας ἐπιτέθηκε ἀμέσως στις πύλες με όλο του τό στρατό. . Γύρῳ στα μεσάνυχτα κατεῖχε ὅλα τά περάσματα. . Τήν υπόλοιπη νύχτα ξεκούρασε τῇ στρατιά του ἐκεῖ , πάνω στις πέτρες, , τοποθετώντας προσεχτικά εξωτερικές φρουρές. . Με τό χάραμα, , κατηφόρισε ἀπό τις πύλες στον δρόμο. . Ὅπου ὁ δρόμος ήταν στενός , τούς οδηγούσε παραταγμένους σε στενή γραμμή , ὅπου ὅμως ἄνοιγε παρέτασσε τό στράτευμα σε φάλαγγα , τοποθετώντας τά τάγματα τῶν ὁπλιτῶν τό ἔνα μετά τό ἄλλο , μέχρι νᾷ συναντήσουν στα δεξιά τό βουνό καί στ’ ἀριστερά τῇ θάλασσα . Τό ιππικό εἶχε ἀπό πρίν τοποθετηθεί μετά τό πεζικό. . Μόλις έφτασαν σε ανοιχτό χώρο, , παρέταξαν τῇ στρατιά για μάχη . Στῇ δεξιά πτέρυγα κοντά στο βουνό παρέταξε τό ἄγημα του πεζικοῦ καί τούς υπασπιστές, , με αρχηγό τόν Νικάνορα, , τό γιο του Παρμενίωνα, , δίπλα τούς τό τάγμα του Κοίνου καί μετά τό τάγμα του Περδίκκα. . Ἀριστερά , τοποθέτησε πρῶτα τό τάγμα του Ἀμύντα , κατόπιν του Πτολεμαίου καί μετά του Μελέαγρου. . Ο Κρατερός ορίστηκε ἀρχηγός του πεζικοῦ τῆς αριστερής πλευράς καί ὁ Παρμενίωνας ολόκληρου του κέρατος . Πήρε μάλιστα τήν ἐντολή νᾷ μήν απομακρυνθεί ἀπό τῇ θάλασσα , για νᾷ μήν περικυκλωθούν ἀπό τούς βαρβάρους , που θα τούς υπερφαλάγγιζαν έτσι με τό μεγάλο αριθμό τούς .
Η μάχη
Μόλις ὁ Δαρεῖος ἔμαθε ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος πλησιάζει καί εἶναι ἕτοιμος νᾷ δώσει μάχη , πέρασε στην απέναντι ὄχθη του ποταμοῦ Πίναρου τριάντα χιλιάδες περίπου ἱππεῖς καί εἴκοσι χιλιάδες περίπου ψιλούς , για νᾷ παρατάξει με ἠρεμία τόν υπόλοιπο στρατό του . Τοποθέτησε μπροστά ἀπό τούς οπλίτες τούς τριάντα χιλιάδες περίπου Ἕλληνες μισθοφόρους , απέναντι ἀπό τῇ μακεδονική φάλαγγα . Δίπλα τούς , σε κάθε πλευρά , τριάντα χιλιάδες περίπου ἀπό τούς επονομαζόμενους Κάρδακκες, , που ήταν ἐπίσης οπλίτες. . Τόσους χωρούσε ἡ περιοχή , ἄν παρατάσσονταν σε φάλαγγα . Στην αριστερή του πλευρά , κοντά στο βουνό, , απέναντι ἀπό τῇ δεξιά πλευρά του Αλέξανδρου, , τοποθέτησε γύρῳ στους εἴκοσι χιλιάδες . Μερικοί ἀπ' αὐτούς , κινήθηκαν πρός τά νῶτα τῆς στρατιάς του Αλέξανδρου. . Τό βουνό στο οποίο παρατάχτηκαν σχημάτιζε σ’ ἔνα σημείο κοιλότητα , σαν θαλάσσιο κόλπο· · ἔπειτα , σχημάτιζε μία καμπύλη , που έσπρωχνε τούς παραταγμένους στους πρόποδες , πίσῳ ἀπό τῇ δεξιά παράταξη του Αλέξανδρου. . Οἱ ὑπόλοιποι ψιλοί καί οπλίτες παρατάχτηκαν κατά ἔθνη , πίσῳ ἀπό τούς Ἕλληνες μισθοφόρους καί τούς παραταγμένους κατά φάλαγγα βαρβάρους , σε τέτοιο βάθος , ὥστε νᾷ εἶναι ἄχρηστοι . Λέγεται ὅτι ὅλη ἡ στρατιά του Δαρείου αποτελούνταν ἀπό εξακόσιες χιλιάδες μάχιμους ἄνδρες .
Ο Ἀλέξανδρος βλέποντας ὅτι λίγο πιο μπροστά ἡ περιοχή πλάταινε τοποθέτησε σε σειρά τό ιππικό τῶν επονομαζόμενων ἑταίρων Θεσσαλῶν καί τῶν Μακεδόνων . Αὐτούς του κράτησε κοντά του , στῇ δεξιά παράταξη, , ἐνῶ ἔστειλε τούς Πελοποννήσιους καί του υπόλοιπους συμμάχους ἀριστερά , στον Παρμενίωνα.
Όταν .
Ὅταν ὁ Δαρεῖος παρέταξε πια τῇ φάλαγγά του , έδωσε τό σύνθημα νᾷ γυρίσουν πίσῳ οἱ ἱππεῖς που είχαν τοποθετηθεί μπροστά στο ποτάμι, , για νᾷ καλύψει τούς ἑλιγμούς τῆς στρατιάς του . Τούς περισσότερους ἀπ' αὐτούς , τούς τοποθέτησε στο δεξιό κέρα , κοντά στῇ θάλασσα , ὅπου ἡ περιοχή ήταν καταλληλότερη για τό ιππικό. . Ἔνα ἄλλο μέρος τούς τό οδήγησε ἀριστερά , κοντά στο βουνό. . Ἐκεῖ ὅμως , φάνηκε ὅτι θα ήταν ἄχρηστοι , εξαιτίας τῆς στενότητας του χώρου . Διέταξε λοιπόν πολλούς ἀπ' αὐτούς νᾷ έρθουν με τά ἄλογά τούς στῇ δεξιά παράταξη. . Ο ἴδιος ὁ Δαρεῖος βρισκόταν στῇ μέση τῆς παράταξης, , ὅπως προστάζει ὁ νόμος για τούς Πέρσες βασιλεῖς . Ο Ξενοφῶν , ὁ γιος του Γρύλλου , εἶχε ἀναφέρει τό λόγο αὐτῆς τῆς τοποθέτησης.
9. .
9. Ἐν τῳ μεταξύ , ὁ Ἀλέξανδρος παρατήρησε ὅτι σχεδόν όλο τό περσικό ιππικό μετακινούνταν πρός τά ἀριστερά του , κοντά στῇ θάλασσα . Ἐκεῖ ὅμως εἶχε παρατάξει μόνο τούς Πελοποννήσιους καί τό υπόλοιπο συμμαχικό ιππικό. . Ἔστειλε λοιπόν γρήγορα στ’ ἀριστερά τούς Θεσσαλούς ἱππεῖς , διατάζοντάς του νᾷ μήν περάσουν μπροστά ἀπό τήν παράταξη, , για νᾷ μή φανερωθεί ἡ μετακίνησή τούς στους ἐχθρούς , ἀλλά νᾷ κινηθούν κρυφά πίσῳ ἀπό τῇ φάλαγγα . Τοποθέτησε μπροστά στους ἱππεῖς στα δεξιά τούς προδρόμους , με αρχηγό τόν Πρωτόμαχο καί τούς Παίονες , με αρχηγό τόν Ἀρίστωνα . Μπροστά ἀπό τούς πεζούς , ἔβαλε τούς τοξότες, , με αρχηγό τόν Αντίοχο. . Παρέταξε ἀκόμη τούς Ἀγριᾶνες με αρχηγό τόν Άτταλο καί μερικούς ἱππεῖς σε γωνία , κοντά στο βουνό που βρισκόταν πίσῳ του . Έτσι, , στο δεξιό τμῆμα τῆς ἡ φάλαγγα χωριζόταν σε δύο τμήματα , τό ἔνα ἀπό τά ὁποία ἔβλεπε πρός τό Δαρείο καί τό κύριο σῶμα τῶν Περσῶν , πέρα ἀπό τό ποτάμι καί τό ἄλλο πρός τούς παραταγμένους στο βουνό, , απέναντι ἀπό τά νῶτα τούς . Στ’ ἀριστερά , μπροστά ἀπό τό πεζικό, , τοποθετήθηκαν οἱ Κρητικοί καί οἱ Θρᾷκες τοξότες, , με αρχηγό τό Σιτάλκη καί μπροστά του τό αριστερό τμῆμα του ἱππικοῦ . Οἱ ξένοι μισθοφόροι τοποθετήθηκαν πίσῳ ἀπ' ὅλους . Ἐπειδή ὅμως ὁ Ἀλέξανδρος ἔκρινε ὅτι ἡ φάλαγγα στα δεξιά ήταν αραιή καί οἱ Πέρσες έδειχναν κατά πολύ νᾷ τήν ξεπερνούν, , διέταξε δύο ίλες τῶν ἑταίρων νᾷ φύγουν ἀπό τό μέσο καί νᾷ κινηθούν κρυφά πρός τά δεξιά . Αυτές ήταν ἡ Ανθεμουσία, , με ίλαρχο τόν Περοίδα, , τό γιο του Μενεσθέα καί ἡ επονομαζόμενη Λευγαία, , με ίλαρχο τόν Παντόρδανο, , τό γιο του Κλέανδρου. . Τούς τοξότες, , μερικούς Ἀγριᾶνες καί Ἕλληνες μισθοφόρους τούς οδήγησε μπροστά ἀπό τό δεξιό τμῆμα καί προεξέτεινε τῇ φάλαγγα μέχρι τό κέρας τῶν Περσῶν . Οἱ Πέρσες που είχαν τοποθετηθεί στο βουνό δεν επιχείρησαν κάθοδο· · ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τούς Ἀγριᾶνες καί λίγους τοξότες νᾷ κάνουν έφοδο ἐναντίον τούς . Τούς ανάγκασαν εὔκολα νᾷ εγκαταλείψουν τούς πρόποδες καί νᾷ καταφύγουν στο βουνό. . Ο Ἀλέξανδρος ἔκρινε λοιπόν ὅτι ἔχει τῇ δυνατότητα νᾷ χρησιμοποιήσει τούς ἐκεῖ τοποθετημένους για νᾷ συμπληρώσει τῇ φάλαγγα . Σ’ αὐτό τό σημείο, , ἔκρινε ὅτι του ἀρκοῦν τριακόσιοι ἱππεῖς .
1 Ο . Ἀφοῦ τούς τοποθέτησε έτσι, , ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τῇ φάλαγγα νᾷ προχωρά για κάποιο χρονικό διάστημα με μικρές στάσεις · ἡ πορεία τούς έμοιαζε πολύ με περίπατο. . Μόλις οἱ βάρβαροι ταχτοποιήθηκαν στις αρχικές τούς θέσεις, , ὁ Δαρεῖος δεν προχώρησε περισσότερο. . Παρέμεινε στις όχθες του ποταμοῦ , που ήταν σε πολλά σημεῖα απόκρημνες, , χτίζοντας χαράκωμα στα σημεῖα που φαίνονταν πιο εὐπρόσβλητα σε έφοδο. . Τό γεγονός αὐτό ἔδειξε στον Αλέξανδρο καί τήν ἀκολουθία του ὅτι ὁ Δαρεῖος εἶχε τήν ψυχολογία ἡττημένου . Ὅταν τά δύο στρατόπεδα είχαν ἤδη πλησιάσει , ὁ Ἀλέξανδρος ἔφιππος περιέτρεχε τήν παράταξη, , παρακινώντας τούς ἄνδρες του νᾷ φανοῦν γενναῖοι . Καλούσε με ἐγκώμια ἀνάλογα όχι μόνο τούς ἀρχηγούς ἀλλά καί τούς λοχαγούς καί τούς ίλαρχους ἀλλά καί ὅσους ξένους μισθοφόρους ήταν γνωστότεροι εξαιτίας κάποιου ἀξιώματος ἤ κάποιου ἀνδραγαθήματος . Ἀπό παντού, , του κραύγαζαν νᾷ μήν καθυστερεῖ , ἀλλά νᾷ επιτεθεί στους ἐχθρούς . Αὐτός εξακολουθούσε νᾷ τούς ὁδηγεῖ σε παράταξη, , κατ' ἀρχήν βαδίζοντας , ἄν καί ἔβλεπε ἤδη τό στρατό του Δαρείου . Αὐτό , για νᾷ μή διασαλευτεί ἡ τάξῃ στῇ φάλαγγα καί οδηγηθεί σε διάλυση, , περπατώντας γρηγορότερα. . Μόλις έφτασαν σε απόσταση βολῆς , πρῶτα ἡ δεξιά παράταξη με επικεφαλής τόν ίδιο τόν Αλέξανδρο μπήκε γρήγορα στο ποτάμι. . Σκοπός ήταν νᾷ αιφνιδιαστούν οἱ Πέρσες με τήν ταχύτητα τῆς επίθεσης νᾷ περιοριστούν οἱ απώλειες ἀπό τά περσικά βέλη καί νᾷ επιταχυνθεί ἡ μάχη σῶμα με σῶμα . Τά πράγματα έγιναν ὅπως τά φαντάστηκε ὁ Ἀλέξανδρος . Μόλις άρχισε ἡ μάχη σῶμα με σῶμα , τό αριστερό τμῆμα του περσικοῦ στρατεύματος τράπηκε σε φυγή . Σ’ αὐτό τό σημείο, , πέτυχαν λαμπρή νίκη ὁ Ἀλέξανδρος καί ἡ ἀκολουθία του . Οἱ Ἕλληνες μισθοφόροι ὅμως που πολεμοῦσαν με τόν Δαρείο, , επιτέθηκαν στῇ Μακεδονική φάλαγγα , τῆς ὁποίας ἡ δεξιά παράταξη εἶχε αρχίσει νᾷ σκορπίζει . Διότι ὁ Ἀλέξανδρος με τῇ βιασύνη του νᾷ μπει στο ποτάμι καί νᾷ ξεκινήσει τῇ μάχη ἐκ του συστάδην , έσπρωχνε ἤδη τούς Πέρσες που ήταν παραταγμένοι σ’ αὐτό τό σημείο. . Τό μέσο τῆς παράταξής του ὅμως δεν μπορούσε νᾷ προχωρήσει τόσο γρήγορα· · σε πολλά σημεῖα μάλιστα έπεφτε στις απόκρημνες όχθες καί δεν εἶχε τῇ δυνατότητα νᾷ κρατήσει τήν ἀρχική τάξῃ . Οἱ Ἕλληνες μισθοφόροι λοιπόν χτύπησαν τῇ φάλαγγα στο σημείο που είδαν νᾷ ἔχει χάσει περισσότερο τῇ συνοχή τῆς . Ἐκεῖ παίζονταν πολλά πράγματα · οἱ μισθοφόροι προσπαθοῦσαν νᾷ ξανασπρώξουν τούς Μακεδόνες στο ποτάμι καί νᾷ κρατήσουν τῇ νίκη , που ἤδη πετούσε μακριά τούς · οἱ Μακεδόνες πάλι δεν ήθελαν νᾷ προδώσουν τῇ διαφαινόμενη επιτυχία του Αλέξανδρου καί νᾷ καταστρέψουν τῇ φήμη τῆς φάλαγγας , που μέχρι τότε φημολογούνταν ὡς ανίκητη. . Ἔπειτα , ξύπνησε ὁ ἀνταγωνισμός ἀνάμεσα στους Μακεδόνες καί τούς νότιους Ἕλληνες . Τότε σκοτώθηκε ὁ Πτολεμαῖος , ὁ γιος του Σέλευκου, , πολεμώντας γενναία καί περίπου ἑκατόν ογδόντα ἐπιφανείς Μακεδόνες .
11. Ἐν τῳ μεταξύ τά τάγματα τῆς δεξιάς παράταξης είδαν ὅτι οἱ Πέρσες, , που βρίσκονταν απέναντί τούς , τρέπονταν ἤδη σε φυγή . Στράφηκαν λοιπόν ἐναντίον τῶν ξένων μισθοφόρων του Δαρείου , ἐκεῖ ὅπου τό τμῆμα τῆς φάλαγγας δεχόταν ισχυρή πίεση· · τούς απώθησαν ἀπό τό ποτάμι καί , υπερφαλαγγίζοντας τά τμήματα του περσικοῦ στρατεύματος που εἶχε διασπαστεί, , επιτέθηκαν ἀπό τά πλάγια καί κατάσφαξαν τούς μισθοφόρους . Οἱ Πέρσες ἱππεῖς που βρίσκονταν απέναντι ἀπό τούς Θεσσαλούς δεν κράτησαν τις θέσεις τούς πέρα ἀπό τό ποτάμι, , ἀλλά τό πέρασαν καί επιτέθηκαν με παλικαριά στους Θεσσαλούς . Ἐκεῖ , έγινε πολύ σκληρή ἱππομαχία · οἱ Πέρσες τράπηκαν σε φυγή , μόνο ὅταν κατάλαβαν ὅτι ὁ Δαρεῖος ἔφευγε καί οἱ μισοῖ είχαν διασκορπιστεί ἐντελῶς καί κατασφαγεί ἀπό τῇ φάλαγγα . Τότε πια, , έγινε φανερό ὅτι ὅλοι τράπηκαν σε φυγή . Κατά τήν υποχώρηση τά ἄλογα τῶν Περσῶν υπέφεραν ἀπό τούς βαριά οπλισμένους αναβάτες τούς · καί οἱ ἴδιοι οἱ ἱππεῖς ὅμως , καθώς ήταν πολλοί καί ὑποχωροῦσαν ἄτακτα καί φοβισμένα μέσα ἀπό στενά περάσματα, , καταπατούνταν μεταξύ τούς καί πάθαιναν έτσι μεγαλύτερη ζημιά ἀπό αὐτή που τούς προκαλοῦσαν οἱ ἐχθροί . Οἱ Θεσσαλοί τούς καταδίωκαν με γενναιότητα · έτσι, , κατά τήν υποχώρηση σκοτώθηκαν τόσοι ἱππεῖς ὅσοι καί πεζοί .
Ο Δαρεῖος τώρα μόλις εἶδε ὅτι ἡ αριστερή παράταξη πανικοβλήθηκε με τήν εμφάνιση του Αλέξανδρου καί αποκόπηκε ἀπό τήν υπόλοιπη παράταξη, , ἔφυγε με τούς πρώτους , έτσι ὅπως ήταν πάνω στο ἄρμα . Όσο διέτρεχε ομαλό ἔδαφος κατά τῇ φυγή του , ήταν ἀσφαλής πάνω στο ἄρμα · μόλις ὅμως έφτασε σε φαράγγι καί σε δύσβατη περιοχή , πέταξε τόν κάνδυ ( μανδύας ) καί τήν ἀσπίδα του , παράτησε τό τόξο μέσα στο ἄρμα , τό εγκατέλειψε ἐκεῖ καί συνέχισε ἔφιππος τῇ φυγή του . Τό ὅτι δεν πιάστηκε αἰχμάλωτος ἀπό τόν Αλέξανδρο, , ὀφείλεται στο ὅτι ἔπεσε γρήγορα ἡ νύχτα. . Ο Ἀλέξανδρος όσο κρατούσε τό φως, , τόν κυνηγούσε με όλες του τις δυνάμεις · ὅταν ὅμως σκοτείνιασε καί δεν μπορούσε νᾷ δεῖ μπροστά του , γύρισε πάλι στο στρατόπεδο. . Ὅμως πήρε τό ἄρμα του Δαρείου καί , μαζί μ’ αὐτό , τήν ἀσπίδα , τόν κάνδυ καί τό τόξο. . Ἀπό τήν ἄλλη , καθυστέρησε τήν καταδίωξη, , γιατί μόλις εἶδε τό πρώτο ῥῆγμα στῇ φάλαγγα , γύρισε πίσῳ καί δεν ξεκίνησε παρά ἀφοῦ εἶδε ὅτι οἱ ξένοι μισθοφόροι καί τό ιππικό διώχνονταν ἀπό τό ποτάμι. . Ἀπό τούς Περσες, , σκοτώθηκαν ὁ Αρσάμης, , ὁ Ρεομίθρης καί ὁ Ατιζύης, , ἀρχηγοί του ἱππικοῦ στο Γρανικό· · ἀκόμη , ὁ Σαυάκης, , σατράπης τῆς Αἰγύπτου καί ὁ Βουβάκης, , Πέρσης ἀξιωματοῦχος . Ἀπό τούς υπόλοιπους σκοτώθηκαν εκατό χιλιάδες περίπου πεζοί καί περισσότεροι ἀπό δέκα χιλιάδες ἱππεῖς . Λέει μάλιστα ὁ Πτολεμαῖος , ὁ γιος του Λάγου, , που ακολουθούσε τότε τόν Αλέξανδρο, , ὅτι οἱ διώκτες του Δαρείου συνάντησαν ἔνα φαράγγι καί τό πέρασαν πατώντας πάνω στα πτώματα . Τό στρατόπεδο του Δαρείου καταλήφθηκε ἀμέσως με έφοδο καί αιχμαλωτίστηκαν ἡ μάνα του , ἡ γυναῖκα του , που ήταν καί ἀδελφή του , ὁ μικρός γιος του , δύο κόρες του καί λίγες εὐγενεῖς Περσίδες τῆς ἀκολουθίας . Γιατί οἱ ἄλλοι Πέρσες είχαν στείλει τις γυναῖκες τούς καί τά ὑπάρχοντά τούς στῇ Δαμασκό. . Καί ὁ Δαρεῖος ὅμως εἶχε στείλει στῇ Δαμασκό τά περισσότερα χρήματα του καί ό , τι ἄλλο παίρνει μαζί του ἔνας μεγάλος βασιλιάς, , για νᾷ ζεῖ πλουσιοπάροχα στις εκστρατείες του . Έτσι στο στρατόπεδο δέ βρέθηκαν παραπάνω ἀπό τρεῖς χιλιάδες τάλαντα . Τά χρήματα που βρίσκονταν στῇ Δαμασκό τά πήρε λίγο μετά ὁ Παρμενίων, , που πήγε ἐκεῖ γι’ αὐτόν τόν σκοπό. . Έτσι τέλειωσε αὐτή ἡ μάχη , τόν μῆνα Μαιμακτηριῶνα , ὅταν στην Αθήνα ήταν ἐπώνυμος ἄρχων ὁ Νικοκράτης. .
12. Τήν επόμενη μέρα, , ὁ Ἀλέξανδρος παρά τόν τραυματισμό του στο μηρό ἀπό ξίφος , επισκέφτηκε τούς πληγωμένους καί ἀφοῦ συγκέντρωσε κήδεψε μεγαλόπρεπα τούς νεκρούς , παρατάσσοντας ὅλη τῇ φάλαγγα με τόν πιο εντυπωσιακό τρόπο που τήν οδηγούσε στον πόλεμο. . Αὐτούς που διαπίστωσε προσωπικά ὅτι διέπρεψαν στῇ μάχη , ἡ που ὑπῆρχε ὁμοφωνία για τά κατορθώματα τούς , τούς τίμησε με τά λόγια του καί με δωρεές ανάλογες με τήν ἀξία τούς . Όρισε σατράπη τῆς Κιλικίας τόν Βάλακρο, , τόν γιο του Νικάνορα, , έναν ἀπό τούς βασιλικούς σωματοφύλακες . Στῇ θέση του , στους σωματοφύλακες , τοποθέτησε τό Μένητα, , τό γιο του Διονύσιου . Αρχηγό του τάγματος του Πτολεμαίου , του γιου του Σέλευκου, , που σκοτώθηκε στῇ μάχη , όρισε τόν Πολυπέρχοντα, , τό γιο του Σιμμία. . Στους κατοίκους τῶν Σόλων , ἀπό τόν φόρο που εἶχε επιβάλει, , χάρισε τά πενήντα τάλαντα που δεν του είχαν δώσει ακόμα καί ἐπέστρεψε τούς ὁμήρους . Φρόντισε ἀκόμη τῇ μητέρα , τῇ γυναῖκα καί τά παιδιά του Δαρείου . Μερικοί ἀπό αὐτούς που ἔγραψαν τήν ἱστορία του Αλέξανδρου λένε ὅτι τήν ἴδια τῇ νύχτα που γύρισε ἀπό τήν καταδίωξη του Δαρείου , κατευθύνθηκε πρός τῇ σκηνή του Δαρείου , που επρόκειτο νᾷ χρησιμοποιήσει ὁ ἴδιος . Ἐκεῖ κοντά λοιπόν άκουσε γυναικεία κλάματα καί ανάλογο θόρυβο· · ρώτησε νᾷ μάθει ποιες εἶναι αυτές οἱ γυναῖκες καί για ποιο λόγο είχαν καταλύσει τόσο κοντά . Κάποιος του απάντησε: : « «Βασιλιά, , εἶναι ἡ μάνα, , ἡ γυναῖκα καί τά παιδιά του Δαρείου . Έμαθαν ὅτι ἔχεις τό τόξο του καί τόν βασιλικό κάνδυ κῖ ὅτι ἔρχεται πίσῳ ἡ ἀσπίδα του καί θρηνοῦν , ἐπειδή νομίζουν πως ὁ Δαρεῖος πέθανε». ». Ὅταν άκουσε αὐτά ὁ Ἀλέξανδρος , ἔστειλε έναν εταίρο, , τόν Λεοννάτο, , με τήν ἐντολή νᾷ τούς πει ὅτι ὁ Δαρεῖος ζεῖ καί ὅτι στῇ φυγή του παράτησε τά ὅπλα καί τόν κάνδυ πάνω στο ἄρμα κῖ ὅτι μόνο αὐτά τά ἀντικείμενα κατέχει ὁ Ἀλέξανδρος . Ο Λεοννάτος πήγε στῇ σκηνή , εἶπε τι συνέβη με τό Δαρείο καί ἀκόμη ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος θα τούς ἀποδώσει όλες τις βασιλικές τιμές καί θα τις προσφωνεῖ βασίλισσες· · αὐτό γιατί δεν πολεμά προσωπικά κατά του Δαρείου , ἀλλά σύμφωνα με τούς νόμους για τήν κυριαρχία τῆς Ἀσίας . Αὐτά λένε ὁ Πτολεμαῖος καί ὁ Ἀριστόβουλος . Λέγεται ἀκόμη καί κάτι ἄλλο · τήν επόμενη μέρα, , ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος μπήκε στῇ σκηνή , ἔχοντας μόνη συντροφιά τόν εταίρο Ηφαιστίωνα. . Η μάνα του Δαρείου δεν κατάλαβε ποιος ἀπό τούς δύο εἶναι ὁ βασιλιάς, , γιατί ήταν ντυμένοι με τόν ίδιο τρόπο. . Προχώρησε λοιπόν καί προσκύνησε τόν Ηφαιστίωνα, , που τῆς φάνηκε πιο μεγαλοπρεπής . Ο Ηφαιστίωνας ὅμως έκανε πίσῳ καί κάποιος ἀπό τό περιβάλλον τῆς τῆς ἔδειξε τόν Αλέξανδρο λέγοντάς τῆς ποιος εἶναι . Αὐτή ντράπηκε για τό λάθος τῆς καί υποχώρησε. . Τότε ὁ Ἀλέξανδρος τῆς εἶπε ὅτι δεν κάνει λάθος , γιατί κῖ ἐκεῖνος εἶναι Ἀλέξανδρος . Ἐγώ ἀναφέρω ἁπλᾶ τό γεγονός , οὔτε ὡς αληθινό οὔτε ὅμως καί ὡς ἐντελῶς ψεύτικο. . Ἀλλά ἄν έγιναν έτσι τά πράγματα , ἐπαινῶ τόν Αλέξανδρο που λυπήθηκε τις γυναῖκες καί ἔδειξε τέτοια ἐμπιστοσύνη καί εκτίμηση στο φίλο του . Μπορεί ὅμως ἁπλᾶ οἱ συγγραφείς νᾷ ἔκριναν ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος μπορούσε νᾷ μιλήσει καί νᾷ συμπεριφερθεί έτσι. . Ἀκόμη κῖ ἄν εἶναι έτσι τά πράγματα καί πάλι τόν ἐπαινῶ .
13. 0 Δαρεῖος ξέφυγε μέσα στῇ νύχτα, , με λίγους ἀπό τήν ἀκολουθία του . Ξόδεψε τήν ἡμέρα στο νᾷ συγκεντρώσει τούς Πέρσες καί τούς ξένους μισθοφόρους που σώθηκαν ἀπό τῇ μάχη . Μάζεψε γύρῳ στους τέσσερις χιλιάδες καί μ’ αὐτούς κινήθηκε γρήγορα πρός τήν πόλη Θάψακο καί τόν ποταμό Ευφράτη. . Βιαζόταν νᾷ βάλει τό ποτάμι ἀνάμεσα στον ἑαυτό του καί στον Αλέξανδρο. . Ο Ἀμύντας , ὁ γιος του Ἀντιόχου , ὁ Θυμωνδας, , ὁ γιος του Μέντορα, , ὁ Αριστομήδης ἀπό τις Φερές, , ὁ Βιάνορας ἀπό τήν Ἀκαρνανία , ὅλοι αὐτόμολοι , μαζί με τούς στρατιώτες τούς ( ὀκτώ χιλιάδες ἄνθρωποι περίπου έτσι ὅπως ήταν παραταγμένοι, , κατέβηκαν ἀπό τά βουνά καί έφτασαν στην Τρίπολη τῆς Φοινίκης . Ἐκεῖ ἀπό τά πλοῖα με τά ὁποία έφτασαν ἀπό τῇ Λέσβο καί είχαν τώρα τραβηχτεί στῇ στεριά, , άρπαξαν ὅσα πίστευαν ὅτι ἀρκοῦσαν για τῇ μεταφορά τούς . Τά έριξαν στο νερό, , έκαψαν τά ὑπόλοιπα στους ναύσταθμους, , για νᾷ μή διευκολύνουν τήν καταδίωξή τούς καί κατέφυγαν στην Κύπρο καί , ἀπό κει, , στην Αίγυπτο. . Ἐκεῖ , λίγο αργότερα, , κάτι σκάρωσε ὁ Ἀμύντας καί τόν σκότωσαν οἱ ντόπιοι. . Ο Φαρνάβαζος καί ὁ Αυτοφραδάτης περίμεναν ἀπό πρίν στῇ Χίο. . Τοποθέτησαν φρουρά στο νησί, , ἔστειλαν μερικά πλοῖα στην Κω καί στην Αλικαρνασσό καί οἱ ἴδιοι με τά εκατό πιο καλοτάξιδα πήγαν στῇ Σίφνο. . Ἐκεῖ , πήγε καί τούς βρήκε ὁ βασιλιάς τῆς Σπάρτης , ὁ Άγης, , πάνω σε μία τριήρη . Του ζήτησε χρήματα για νᾷ κάνει πόλεμο καί απαίτησε νᾷ του στείλουν στην Πελοπόννησο όσο περισσότερο στρατό καί ναυτικό μπορούσαν. . Ἐκείνη τῇ στιγμή , τούς ἦρθε ἡ είδηση για τῇ μάχη στην Ισσό. . Ἔμειναν ἔκπληκτοι ἀπό τήν ἀναγγελία . Ο Φαρνάβαζος με δώδεκα τριήρεις καί χίλιους πεντακόσιους ξένους μισθοφόρους πήγε στῇ Χίο, , γιατί φοβόταν μήπως με τήν ἀναγγελία τῆς ἥττας επαναστατήσουν οἱ Χιώτες. . Ο Άγης πήρε ἀπό τόν Αυτοφραδάτη τριάντα ασημένια τάλαντα καί δέκα τριήρεις . Ανέθεσε στον Ἱππία νᾷ τις ὁδηγήσει στον αδελφό του , τόν Αγησίλαο, , στο Ταίναρο. . Τόν διέταξε νᾷ πει στον Αγησίλαο νᾷ δώσει στους ναύτες ολόκληρο τόν μισθό τούς καί νᾷ πάει τό συντομότερο δυνατό στην Κρήτη , για νᾷ διευθετήσει τά πράγματα ἐκεῖ . Αὐτός παρέμεινε κατ' ἀρχήν στα νησιά καί αργότερα πήγε στον Αυτοφραδάτη στην Αλικαρνασσό. . Ο Ἀλέξανδρος όρισε σατράπη τῆς κοίλης Συρίας τόν Μένωνα, , τόν γιο του Κερδίμμα καί του έδωσε για φρουρά τῆς χώρας τό συμμαχικό ιππικό. . Ο ἴδιος πήγε στῇ Φοινίκη . Στο δρόμο τόν συνάντησε ὁ Στράτωνας, , ὁ γιος του Γηροστράτου, , του βασιλιά τῶν Αραδίων καί τῆς γειτονικῆς τούς περιοχῆς . Ο Γηρόστρατος ακολουθούσε τόν πλοῦ του Αυτοφραδάτη, , ὅπως καί οἱ ἄλλοι βασιλεῖς τῶν Κυπρίων καί τῶν Φοινίκων . Ο Στράτωνας ὅμως , ὅταν συνάντησε τόν Αλέξανδρο, , τόν στεφάνωσε με χρυσό στεφάνι καί του παρέδωσε τό νησί τῆς Ἀράδου , τήν πλούσια καί εὐτυχισμένη πόλη Μάραθο, , χτισμένη στῇ στεριά απέναντι ἀπό τήν Άραδο, , τῇ Σιγώνα, , τήν πόλη Μαριάμμη καί τις υπόλοιπες περιοχές που διοικούσε. .

Η ΜΑΧΗ ΣΤΗΝ ΤΗΡΟ (332 π.Χ.)

Η μάχη σύμφωνα με τόν Αρριανό

ΑΡΡΙΑΝΟΥ, , ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ, , ΒΙΒΛΙΟ Β'

15 ... ... ] Κατόπιν ὁ Ἀλέξανδρος ξεκινώντας ἀπό τῇ Μάραθο κατέλαβε τῇ Βύβλο, , που παραδόθηκε, , καί τῇ Σιδῶνα μετά ἀπό πρόσκληση τῶν ίδιων τῶν Σιδωνίων, , που μισοῦσαν τούς Πέρσες καί τό Δαρείο. . Ἀπό ἐκεῖ , προχώρησε για τήν Τύρο. . Στο δρόμο, , τόν πέτυχαν πρέσβεις τῶν Τυρίων· · τούς είχαν στείλει οἱ συμπολίτες τούς που αποφάσισαν νᾷ κάνουν ό , τι πει ὁ Ἀλέξανδρος . Αὐτός επαίνεσε τήν πόλη καί τούς πρέσβεις ( (γιατί ήταν ἐπιφανείς Τύριοι καί ἀνάμεσά τούς ὁ γιος του βασιλιά τῶν Τυρίων, , Αζέμιλκου, , που ακολουθούσε τῇ θαλάσσια πορεία του Αυτοφραδάτη) ) καί τούς διέταξε νᾷ γυρίσουν πίσῳ καί νᾷ πουν στους συμπολίτες τούς ὅτι θα ἤθελε νᾷ επισκεφτεί τήν Τύρο καί νᾷ θυσιάσει στον Ηρακλή.
16. .
16. Στην Τύρο ὑπάρχει τό πιο παλιό ιερό του Ηρακλή που θυμοῦνται οἱ ἄνθρωποι , όχι ὅμως του Ηρακλή ἀπό τό Ἄργος , του γιου τῆς Ἀλκμήνης . Γιατί ὁ Ἡρακλῆς τιμᾶται στην Τύρο πολλές γενιές πρίν ξεκινήσει ὁ Κάδμος ἀπό τῇ Φοινίκη , χτίσει τῇ Θήβα καί γεννήσει τῇ Σεμέλη , ἀπό τήν ὁποία γεννήθηκε ὁ γιος του Δία , ὁ Διόνυσος . Διόνυσος . [...] [...] Ο Ἀλέξανδρος εννοούσε ὅτι ἤθελε νᾷ θυσιάσει σ' αὐτόν τόν Ηρακλή, , τῆς Τύρου . Οἱ πρέσβεις ανακοίνωσαν αὐτά στην πόλη τούς · οἱ Τύριοι αποφάσισαν νᾷ ικανοποιήσουν όλες τις άλλες επιθυμίες του Αλέξανδρου, , ἀλλά νᾷ μή δεχτούν οὔτε κάποιο Πέρσῃ , οὔτε κάποιο Μακεδόνα στην πόλη. . Τούς φάνηκε ὅτι αὐτή ήταν ἡ καλύτερη απόφαση που θα μπορούσαν νᾷ πάρουν ἐκείνη τῇ στιγμή , που δεν εἶχε κριθεί ακόμα ἡ τύχη του πολέμου . Μόλις ὁ Ἀλέξανδρος ἔμαθε τι είπαν οἱ Τύριοι, , ἔστειλε πίσῳ τούς πρέσβεις εξοργισμένος. . Μετά κάλεσε σύσκεψη στην ὁποία πήραν μέρος οἱ σύντροφοί του , οἱ ἀρχηγοί τῆς στρατιάς , οἱ ἀρχηγοί τῶν ταγμάτων καί οἱ ἵλαρχοι καί τούς εἶπε τά ἀκόλουθα .
17. " Φίλοι καί σύμμαχοι , βλέπω ὅτι ἡ πορεία μας πρός τήν Αίγυπτο δεν εἶναι ἀσφαλής , όσο οἱ Πέρσες ἐπικρατοῦν στῇ θάλασσα . Οὔτε εἶναι ἀσφαλές νᾷ συνεχίσουμε τήν καταδίωξη του Δαρείου , όσο έχουμε πίσῳ μας τήν ἀφερέγγυα πόλη τῆς Τύρου καί οἱ Πέρσες κατέχουν τήν Κύπρο καί τήν Αίγυπτο. . Θα έχουμε προβλήματα κυρίως στην Ἑλλάδα . Ἄν οἱ Πέρσες επανακτήσουν τήν κυριαρχία τῶν παραλίων, , ἐνῶ ἐμεῖς θα προχωρούμε ἐναντίον τῆς Βαβυλώνας καί του Δαρείου , θα μεταφέρουν με μεγαλύτερες δυνάμεις τόν πόλεμο στην Ἑλλάδα . Ἐκεῖ ἀπό τῇ μια ἡ Σπάρτη μας πολεμά ανοιχτά, , ἀπό τήν ἄλλη τήν Αθήνα τήν ελέγχουμε πρός τό παρόν περισσότερο εξαιτίας του φόβου τῆς καί λιγότερο ἐπειδή μας συμπαθεῖ . Ἄν ὅμως καταστρέψουμε τήν Τύρο, , όχι μόνο θα επικρατήσουμε σε ολόκληρη τῇ Φοινίκη , ἀλλά καί τό πιο σημαντικό καί πιο αξιόμαχο κομμάτι του περσικοῦ ναυτικοῦ , τό φοινικικό, , θα περάσει προφανώς στα χέρια μας. . Γιατί οἱ Φοίνικες κωπηλάτες καί ναύτες δέ θα ανεχτούν όσο οἱ πόλεις τούς εἶναι στα χέρια μας, , νᾷ διακινδυνεύουν στῇ θάλασσα για ἄλλους . Μετά ἀπό αὐτά καί ἡ Κύπρος θα περάσει εὔκολα στο πλευρό μας, , ἤ ἐπίσης εὔκολα θα καταληφθεί. . Ἄν διασχίζουμε τῇ θάλασσα με τά φοινικικά καί τά μακεδονικά πλοῖα καί κατέχουμε τήν Κύπρο, , θα είμαστε σίγουροι ἐκστρατεία μας στην Αίγυπτο. . Κῖ ἄν πάρουμε τήν Αίγυπτο, , δέ θα ὑπάρχει λόγος νᾷ ανησυχούμε για ὅσα συμβαίνουν στην Ἑλλάδα καί στην ιδιαίτερη πατρίδα μας. . Θα συνεχίσουμε τήν ἐκστρατεία πρός τῇ Βαβυλῶνα με τόν τόπο μας ἀσφαλῆ , με μεγαλύτερο κῦρος καί ἔχοντας ἀποκόψει τούς Πέρσες ἀπό τῇ θάλασσα καί ἀπό ὅλη τήν περιοχή ἀπό αὐτή τήν πλευρά του Ευφράτη".
18. ".
18. Με αὐτά τά λόγια τούς ἔπεισε εὔκολα νᾷ επιτεθούν στην Τύρο. . Επηρεάστηκε μάλιστα καί ἀπό ἔνα θεϊκό σημάδι· · τήν ἴδια ἐκείνη νύχτα, , εἶδε όνειρο πως πλησίασε τά τείχη τῆς Τύρου καί ὁ ἴδιος ὁ Ἡρακλῆς τόν δέχτηκε καί τόν οδήγησε στην πόλη. . Ο Ἀρίστανδρος τό εξήγησε λέγοντας ὅτι ἡ Τύρος θα καταληφθεί με κόπο, , γιατί καί οἱ ἆθλοι του Ηρακλή με κόπο έγιναν. . Φαινόταν πράγματι δύσκολη υπόθεση ἡ πολιορκία τῆς Τύρου . Η πόλη βρισκόταν πάνω σε νησί καί κλεινόταν ἀπ' όλες τις πλευρές με ψηλά τείχη .
Οἱ Τύριοι φαίνονταν νᾷ πλεονεκτοῦν στῇ θάλασσα , γιατί οἱ Πέρσες ήταν ἀκόμη τότε θαλασσοκράτορες καί οἱ ἴδιοι είχαν πολλά πλοῖα . Ὅταν ὅμως επικράτησε ἡ γνώμη του Αλέξανδρου, , αποφάσισε νᾷ κλείσει με χῶμα τῇ θάλασσα φτιάχνοντας ἔνα πέρασμα ἀπό τῇ στεριά στην πόλη. . Τό πέρασμα ήταν ἔνας ἑλώδης πορθμός . Ἀπό τῇ μεριά τῆς στεριάς τά νερά ήταν ρηχά καί αμμουδερά. . Ἀπό τήν πλευρά του νησιού βρισκόταν τό βαθύτερο σημείο, , γύρῳ στις τρεῖς οργιές. . Υπήρχαν ὅμως άφθονες πέτρες καί ξύλα που τά τοποθέτησαν πάνω στις πέτρες. . Έφτιαξαν εὔκολα ῥάβδους ἀπό πηλό καί τις χρησιμοποίησαν ὡς συνδέσμους , για νᾷ στερεώσουν τά ξύλα . Οἱ Μακεδόνες δούλευαν με πολλή προθυμία . Τό ίδιο καί ὁ Ἀλέξανδρος που βρισκόταν ἐκεῖ , έδινε ὁ ἴδιος για τό κάθε τι οδηγίες, , τούς ενέπνεε με τά λόγια του καί ενθάρρυνε με δωρεές αὐτούς που δούλευαν ξεπερνώντας τις δυνάμεις τούς . Όσο ἡ πρόσχωση βρισκόταν κοντά στῇ στεριά, , τό έργο προχωρούσε εὔκολα , γιατί τά νερά ήταν ρηχά καί δεν ὑπῆρχε κανένα εμπόδιο. . Ὅταν ὅμως πλησίασαν στα βαθιά ( καί , βέβαια , πιο κοντά στην πόλη) ) βάλλονταν ἀπό τά τείχη καί είχαν απώλειες· · ἐξάλλου , δεν είχαν προετοιμαστεί για νᾷ πολεμήσουν, , ἀλλά για νᾷ δουλέψουν. . Μετά , οἱ Τύριοι έπλεαν με τις τριήρεις τούς γύρῳ ἀπό τήν πρόσχωση ( (ήταν πολύ δυνατοί στῇ θάλασσα ) καί έκαναν αδύνατο τό χτίσιμο για τούς Μακεδόνες . Αὐτοί πάλι, , ἔστησαν δύο πύργους στην άκρη του μόλου , που εἶχε ἤδη προχωρήσει ἀρκετά μέσα στῇ θάλασσα καί τοποθέτησαν ἐκεῖ πολιορκητικές μηχανές. . Έβαλαν μπροστά τούς δερμάτινα παραπετάσματα , για νᾷ προστατέψουν τούς πύργους ἀπό τά πυρφόρα βέλη που έρχονταν ἀπό τό τεῖχος , ἀλλά καί τούς εργαζόμενους ἀπό τις βολές. . Συγχρόνως, , ὅσοι Τύριοι προσπαθοῦσαν νᾷ χτυπήσουν αὐτούς που έκαναν τήν πρόσχωση ἀπό τῇ θάλασσα , θα βάλλονταν ἀπό τούς πύργους καί θα αποκρούονταν εὔκολα
19. Οἱ Τύριοι, , για νᾷ απαντήσουν σ’ αὐτό , σκαρφίστηκαν τά ἀκόλουθα · γέμισαν ἔνα πλοίο που μετέφερε ἄλογα με ξερά κλήματα καί ἄλλα εὔφλεκτα ξύλα . Έμπηξαν στην πλώρη του δύο κοντάρια καί τό περιφράξανε κυκλικά , σε όσο μεγαλύτερο μῆκος μπορούσαν, , ὥστε νᾷ ἔχει τῇ δυνατότητα νᾷ μεταφέρει μεγάλο αριθμό ἀπό δᾷδες . Τέλος , γέμισαν με πίσσα , θειάφι καί οτιδήποτε ἄλλο μπορούσε νᾷ προκαλέσει μεγάλη πυρκαγιά. . Τοποθέτησαν καί στα δύο κοντάρια διπλῆ κεραία καί κρέμασαν ἐκεῖ καζάνια γεμᾶτα με ὑλικά που θα έκαναν τῇ φωτιά νᾷ φουντώσει, , ἄν χύνονταν ἤ πετάγονταν ἐπάνω τῆς . Έβαλαν σαβούρα στην πρύμνη , ὥστε νᾷ πιεστεί καί νᾷ σηκωθεί ψηλά ἡ πλώρη. . Περίμεναν νᾷ φυσήξει ἄνεμος πρός τό μόλο καί με συνοδεία τριήρων , έριξαν τό πλοίο στο νερό. . Μόλις πλησίασαν τήν πρόσχωση καί τούς πύργους , έβαλαν φωτιά στα ξύλα , τράβηξαν τό πλοίο με τις τριήρεις όσο πιο δυνατά μπορούσαν καί τό κόλλησαν στην άκρη τῆς πρόσχωσης. . Τό πλήρωμα του καραβιού, , που ἤδη καιγόταν, , ἔπεσε χωρίς προβλήματα στῇ θάλασσα . Οἱ πύργοι πήραν φωτιά, , οἱ κεραίες ἔσπασαν καί ὅλα τά εὔφλεκτα ὑλικά χύθηκαν. . Τά πληρώματα τῶν τριήρων πήραν θέση κοντά στο μόλο καί έριχναν με τά τόξα στους πύργους , για νᾷ εμποδίσουν όποιον πλησίαζε νᾷ σβήσει τῇ φωτιά. . Καί ἐνῶ ἤδη οἱ πύργοι καίγονταν, , πολλοί ἀπό τήν πόλη έκαναν έξοδο, , μπήκαν σε βαρκάκια, , πλησίασαν ἀπ' όλες τις πλευρές τήν πρόσχωση, , κατέστρεψαν εὔκολα τό χαράκωμα που τήν προστάτευε καί έκαψαν όλες τις πολιορκητικές μηχανές που δεν είχαν πάρει φωτιά ἀπό τό πυρπολικό πλοίο. . Ο Ἀλέξανδρος ὅμως διέταξε νᾷ διαπλατυνθεί ἡ πρόσχωση ἀπό τῇ μεριά τῆς στεριάς, , για νᾷ χωροῦν περισσότεροι πύργοι καί νᾷ κατασκευάσουν οἱ μηχανοποιοί του άλλες πολιορκητικές μηχανές. . Ἐνῶ γίνονταν αυτές οἱ προετοιμασίες ὁ Ἀλέξανδρος πήρε τούς υπασπιστές καί τούς Ἀγριᾶνες καί πήγε στῇ Σιδῶνα , για νᾷ συγκεντρώσει τις τριήρεις που εἶχε ἤδη ἐκεῖ . Ἔκρινε πως ἡ πολιορκία θα ήταν δυσκολότερη, , όσο οἱ Τύριοι ἐπικρατοῦσαν στῇ Θάλασσα .
20. Ἐν τῳ μεταξύ , ὁ Γηρόστρατος, , ὁ βασιλιάς τῆς Ἀράδου , καί ὁ Ἔνυλος , ὁ βασιλιάς τῆς Βύβλου , έμαθαν ὅτι οἱ πόλεις τούς ἔχουν καταληφθεί ἀπό τόν Αλέξανδρο· · εγκατέλειψαν λοιπόν τόν Αυτοφραδάτη καί τά πλοῖα του καί ένωσαν τῇ ναυτική τούς δύναμη με τόν στόλο του Αλέξανδρου· · τούς ακολούθησαν καί οἱ τριήρεις τῶν Σιδωνίων Έτσι, , γύρῳ στα ογδόντα φοινικικά πλοῖα πέρασαν με τό μέρος του Αλέξανδρου. . Τις ίδιες μέρες έφτασαν ἀπό τῇ Ρόδο ἐννέα τριήρεις , μαζί με τό πλοίο που ονομαζόταν Περίπολος , τρεῖς ἀπό τούς Σόλους καί τό Μαλλό, , δέκα ἀπό τῇ Λυκία καί μια πεντηκόντορος ἀπό τῇ Μακεδονία , με καπετάνιο τόν Πρωτέα , τόν γιο του Ανδρόνικου. . Λίγο αργότερα έφτασαν στῇ Σιδῶνα καί οἱ βασιλεῖς τῆς Κύπρου , με ἑκατόν εἴκοσι πλοῖα περίπου· · γιατί φοβήθηκαν ἐπειδή έμαθαν τήν ἧττα στην Ισσό καί τήν κατάληψη ὅλης τῆς Φοινίκης ἀπό τόν Αλέξανδρο. . Ὅλους αὐτούς ὁ Ἀλέξανδρος τούς συγχώρεσε για τήν προηγούμενη στάσῃ τούς . Φαινόταν ὅτι περισσότερο εξαναγκάστηκαν παρά συμφώνησαν νᾷ ενταχθούν στο περσικό ναυτικό.
Όλο .
ναυτικό.
Όλο αὐτό τό διάστημα οἱ μηχανές συναρμολογούνταν καί τά καράβια ετοιμάζονταν για νηοπομπή καί ναυμαχία Ο ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος πήρε μερικές ίλες ἱππικοῦ , τούς υπασπιστές, , τούς τοξότες καί τούς Ἀγριᾶνες καί κατευθύνθηκε πρός τήν Ἀραβία καί τό βουνό, , που ὀνομάζεται Αντιλίβανο. . Ανάγκασε τις φυλές που κατοικοῦσαν ἐκεῖ νᾷ συνθηκολογήσουν μαζί του με τῇ βία , ἤ ἐπιβάλλοντας ὄρους . Μέσα σε δέκα μέρες ξαναγύρισε στῇ Σιδῶνα καί βρήκε ἐκεῖ τόν Κλέανδρο, , τόν γιο του Πολεμοκράτη, , που εἶχε έρθει ἀπό τήν Πελοπόννησο, , με τέσσερις χιλιάδες περίπου Ἕλληνες μισθοφόρους .
Μόλις συγκεντρώθηκε ὁ στόλος , ὁ Ἀλέξανδρος επιβίβασε στα πλοῖα ὅσους υπασπιστές φαίνονταν ἱκανοί γι’ αὐτό τό έργο, , για τήν περίπτωση δηλαδή που ἡ σύγκρουση θα εξελισσόταν σε μάχη σῶμα με σῶμα καί όχι σε ἀπόπειρα διάσπασης τῆς παράταξης τῶν πλοίων , καί ἀπέπλευσε ἀπό τῇ Σιδῶνα ἐναντίον τῆς Τύρου με τά πλοῖα παραταγμένα. . Ο ἴδιος βρισκόταν στῇ δεξιά παράταξη, , που ἔβλεπε πρός τήν ανοιχτή θάλασσα καί εἶχε μαζί του τούς βασιλεῖς τῶν Κυπρίων καί ὅλους τούς Φοίνικες , ἐκτός ἀπό τόν Πνυταγόρα. . Αὐτός , μαζί με τόν Κρατερό, , διοικοῦσαν ολόκληρη τήν αριστερή παράταξη. . Οἱ Τύριοι ἐν τῳ μεταξύ είχαν αποφασίσει ἀπό πρίν νᾷ ναυμαχήσουν, , ἄν ὁ Ἀλέξανδρος τούς επιτεθεί ἀπό τῇ θάλασσα . Δεν είχαν μάθει ἀκόμη ὅτι ὁ Ἀλέξανδρος εἶχε πάρει με τό μέρος του τά κυπριακά καί ὅλα τά φοινικικά πλοῖα . Τά πλοῖα του Αλέξανδρου τώρα , λίγο πρίν πλησιάσουν τήν πόλη κῖ ἐνῶ βρίσκονταν ἀκόμη μεσοπέλαγα, , πήραν τέτοια θέση, , ὥστε νᾷ προκαλέσουν τούς Τύριους σε ναυμαχία καί , χωρίς νᾷ ξαναμπούν στην κανονική τούς σειρά , προχωροῦσαν χτυπώντας δυνατά τά κουπιά στα κύματα . Μόλις λοιπόν οἱ Τύριοι είδαν τό απρόσμενα μεγάλο πλῆθος τῶν καραβιών καί τήν παράταξή τούς , αποφάσισαν τελικά νᾷ μή ναυμαχήσουν. . Χρησιμοποίησαν όσες ἀπό τις τριήρεις τούς χωροῦσαν στο στόμιο τῶν λιμανιών τούς , για νᾷ τά φράξουν καί νᾷ μήν μπορέσει ὁ ἐχθρικός στόλος νᾷ προσορμιστεί σε κανένα ἀπό αὐτά .
Ὅταν ὁ Ἀλέξανδρος εἶδε ὅτι οἱ Τύριοι δεν πολεμοῦν , ἔπλευσε ἐναντίον τῆς πόλης. . Αποφάσισε νᾷ μήν προσπαθήσει νᾷ μπει στο λιμάνι, , που βρισκόταν πρός τό μέρος τῆς Σιδώνας, , γιατί τό στόμιο ήταν στενό καί ἡ εἴσοδος φραγμένη ἀπό πολλές τριήρεις με τήν πλώρη πρός τά ἔξω . Οἱ Φοίνικες εμβόλισαν στην πλώρη τρία καράβια ἀπό αὐτά που βρίσκονταν ἔξω καί τά βύθισαν. . Τά πληρώματα κολύμπησαν εὔκολα μέχρι τῇ φιλική στεριά. . Τότε , τά πλοῖα του Αλέξανδρου άραξαν στην παραλία , κοντά στην τεχνητή πρόσχωση, , ὅπου τό μέρος έδειχνε απάνεμο. . Τήν επόμενη μέρα, , ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τόν Κύπριο ναύαρχο Ανδρόμαχο νᾷ επιτεθεί με τά καράβια του στην πόλη ἀπό τό λιμάνι που βρισκόταν πρός τό μέρος τῆς Σιδώνας. . Διέταξε ἐπίσης τούς Φοίνικες νᾷ επιτεθούν πρός τό λιμάνι που βρισκόταν ἀπό τήν ἄλλη πλευρά τῆς πρόσχωσης, , πρός τήν Αίγυπτο, , ὅπου βρισκόταν καί ἡ σκηνή του .
21. Καθώς ὁ Ἀλέξανδρος εἶχε συγκεντρώσει πολλούς μηχανοποιούς ἀπό τῇ Φοινίκη καί τήν Κύπρο, , ήταν έτοιμες πολλές μηχανές. . Άλλες βρίσκονταν πάνω στο μόλο καί άλλες στα καράβια που μετέφεραν τό ιππικό. . Άλλες τις εἶχε φέρει μαζί του ἀπό τῇ Σιδῶνα καί άλλες βρίσκονταν στα πιο αργοτάξιδα πλοῖα . Μόλις ετοιμάστηκαν τά πάντα , κατέβασαν τις μηχανές ἀπό τήν τεχνητή πρόσχωση. . Εκείνες που βρίσκονταν πάνω σε πλοῖα αραγμένα σε διαφορετικά σημεῖα του τείχους , στράφηκαν νᾷ τό χτυπήσουν.
Οι .
Οἱ Τύριοι ἔστησαν πύργους στις ἐπάλξεις που βρίσκονταν πρός τό μόλο, , για νᾷ ἀμύνονται ἀπό κει. . Σ’ όποιο ἄλλο σημείο πλησίαζαν οἱ μηχανές αμύνονταν με τοξεύματα καί πυρφόρα βέλη , ὥστε οἱ Μακεδόνες νᾷ φοβηθούν νᾷ πλησιάσουν τό τεῖχος . Τά τείχη τῆς Τύρου ήταν φτιαγμένα με μεγάλες πέτρες συγκολλημένες με γύψο. . Στο σημείο που βρισκόταν ὁ μόλος , είχαν ὕψος γύρῳ στα ἑκατόν πενήντα πόδια καί ανάλογο πλάτος . Τά ἱππαγωγά πλοῖα καί οἱ τριήρεις τῶν Μακεδόνων που έφερναν τις μηχανές κοντά στο τεῖχος δεν μπορούσαν νᾷ πλησιάσουν τήν πόλη σ’ αὐτό τό σημείο. . Τούς εμπόδιζαν νᾷ έρθουν κοντά , ρίχνοντας στῇ θάλασσα μεγάλες πέτρες ἀπό τά τείχη . Ο Ἀλέξανδρος αποφάσισε νᾷ βγάλει τις πέτρες ἀπό τῇ θάλασσα · δύσκολη επιχείρηση, , γιατί γινόταν ἀπό τά καράβια καί όχι ἀπό στέρεο ἔδαφος . Ἐξάλλου , οἱ Τύριοι προστάτευαν τά πλοῖα τούς , έκοβαν τά σκοινιά τῶν αγκύρων τῶν ἑλληνικῶν πλοίων καί έκαναν αδύνατη τήν προσόρμισή τούς . Ο Ἀλέξανδρος προστάτεψε με τόν ίδιο τρόπο πολλές τριακοντόρους τοποθετώντας τις λοξά , μπροστά ἀπό τις άγκυρες, , ὥστε νᾷ ἀποκρούεται ἡ επίθεση τῶν ἐχθρικῶν πλοίων . Ἀλλά καί έτσι έκοβαν τά σκοινιά δύτες. . Τότε , οἱ Μακεδόνες χρησιμοποίησαν αλυσίδες, , ἀντί για σκοινιά στις άγκυρες καί τις χαμήλωσαν τόσο, , ὥστε νᾷ μήν μπορούν νᾷ κάνουν πια τίποτα οἱ κολυμβητές. . Έριξαν θηλιές ἀπό τό μόλο καί τράβηξαν τις πέτρες ἀπό τῇ θάλασσα · με τις μηχανές τις έριξαν στα βαθιά νερά ἀπ' ὅπου δεν μπορούσαν πια νᾷ τούς βλάψουν. . Ἐκεῖ που τό τεῖχος εἶχε αδειάσει ἀπό τούς υπερασπιστές του , ἤδη πλησίαζαν τά καράβια .
Οἱ Τύριοι, , πιεσμένοι ἀπό παντού, , αποφάσισαν νᾷ επιτεθούν με τά πλοῖα στα κυπριακά καράβια , που έκλειναν τό λιμάνι πρός τήν πλευρά τῆς Σιδώνας. . Ἀπό πολύ πρίν είχαν κρύψει με κατάρτια τό στόμιο του λιμανιού, , για νᾷ μή φαίνεται ἡ επάνδρωση τῶν τριήρων . Κατά τό μεσημέρι, , που οἱ ναύτες είχαν σκορπίσει για ανεφοδιασμό καί ὁ Ἀλέξανδρος εἶχε ἀφήσει τό στόλο στην ἄλλη πλευρά τῆς πόλης για νᾷ πάει στῇ σκηνή του , επάνδρωσαν τρεῖς πεντήρεις ( με πέντε σειρές κουπιά), ), άλλες τόσες τετρήρεις ( με τέσσερις σειρές κουπιά) ) καί ἑπτά τριήρεις με τά πιο ἔξυπνα , τά πιο ἀξιόμαχα καί τά πιο θαρραλέα στις ναυμαχίες πληρώματά τούς . Στην ἀρχή , ξεκίνησαν ἀθόρυβα , τό ἔνα πλοίο πίσῳ ἀπό τό ἄλλο , κωπηλατώντας χωρίς παραγγέλματα . Μόλις στράφηκαν πρός τούς Κυπρίους καί έφτασαν σε απόσταση τέτοια, , ὥστε νᾷ εἶναι ὁρατά , επιτέθηκαν κραυγάζοντας , διατάζοντας ὁ ἔνας τόν ἄλλο καί κωπηλατώντας με θόρυβο.
22. .
22. Ἐκείνη τήν ἡμέρα ἔτυχε ὁ Ἀλέξανδρος , ἀφοῦ πήγε στῇ σκηνή του , νᾷ μήν παραμείνει ἐκεῖ για λίγο, , ὅπως συνήθιζε, , ἀλλά ξαναγύρισε στα πλοῖα . Οἱ Τύριοι ὅμως επιτέθηκαν ξαφνικά πάνω στα αραγμένα πλοῖα · μερικά τά βρήκαν ἐντελῶς ἄδεια , ἄλλα πρόχειρα επανδρωμένα μέσα στῇ φασαρία καί τήν επίθεση. . Εμβόλισαν τήν πεντήρη του βασιλιά Πνυταγόρα καί τῇ βύθισαν ἀμέσως . Κῖ ἀκόμη , βύθισαν τις πεντήρεις του Ανδροκλή, , του γιου του Ἀμαθουσίου καί του Πασικράτη, , του γιου του Κουριέα.
Μόλις .
Μόλις ὁ Ἀλέξανδρος ἔμαθε τήν επίθεση τῶν Τυριακών τριήρων , διέταξε νᾷ επανδρωθούν τά περισσότερα πλοῖα του καί νᾷ πάρουν ἀμέσως θέση στο στόμιο του λιμανιού, , για νᾷ μή βγουν ἔξω κῖ ἄλλα πλοῖα τῶν Τυρίων. . Ο ἴδιος , με τις πεντήρεις που βρίσκονταν μαζί του καί πέντε περίπου τριήρεις ( (αυτές που επανδρώθηκαν γρηγορότερα) ) περιέπλευσε τήν πόλη καί έφτασε στα πλοῖα τῶν Τυρίων που είχαν βγει ἔξω . Αὐτοί που βρίσκονταν πάνω στο τεῖχος παρατήρησαν τήν επίθεση τῶν έχθρων, , είδαν καί τόν ίδιο τόν Αλέξανδρο πάνω στα καράβια καί διέταξαν με κραυγές τά δικᾷ τούς καράβια νᾷ γυρίσουν πίσῳ . Δεν ακούγονταν, , γιατί οἱ δικοί τούς ήταν απασχολημένοι με τήν επίθεση κῖ έτσι τούς καλοῦσαν με πολλά καί διάφορα σινιάλα. . Πολύ ἀργά ὅμως πήραν είδηση τήν επίθεση του Αλέξανδρου. . Τότε , έκαναν μεταβολή καί κατέφυγαν στο λιμάνι. . Λίγα καράβια γλίτωσαν· · τά περισσότερα εμβολίστηκαν ἀπό τά πλοῖα του Αλέξανδρου· · μερικά ἀπό αὐτά καταστράφηκαν καί πιάστηκαν μια πεντήρης καί μια τετρήρης στο στόμιο του λιμανιού. . Δέ σκοτώθηκαν πολλοί ἀπό τά πληρώματα , γιατί, , μόλις κατάλαβαν ὅτι τά πλοῖα τούς πιάστηκαν, , έπεσαν στο νερό καί βγήκαν εὔκολα στο λιμάνι κολυμπώντας.
Τα .
Τά πλοῖα δεν ὠφέλησαν καθόλου τούς Τύριους. . Οἱ Μακεδόνες λοιπόν πλησίασαν τις μηχανές στο τεῖχος τούς . Όσες πλησίαζαν ἀπό τήν πρόσχωση δεν κατάφερναν τίποτε αξιόλογο, , γιατί τό τεῖχος ἐκεῖ ήταν ισχυρό. . Άλλες μηχανές τις έφεραν με τά μηχανοφόρα πλοῖα , στο τμῆμα τῆς πόλης που ἔβλεπε πρός τῇ Σιδῶνα . Οὔτε κῖ ἐκεῖ ὅμως έκαναν τίποτα. . Έτσι, , ὁ Ἀλέξανδρος στράφηκε νότια , στο τμῆμα του τείχους που αντίκριζε τήν Αίγυπτο καί εξέτασε κάθε σημείο του οἰκοδομήματος . Σ’ ἐκεῖνο τό σημείο, , τό τεῖχος κλονίστηκε γερά για πρώτη φορά . Γκρεμίστηκε μάλιστα ἔνα κομμάτι του . Σε λίγο, , ὁ Ἀλέξανδρος προσάρμοσε γέφυρες καί προσπάθησε νᾷ εισβάλει ἀπό τό γκρεμισμένο τμῆμα του τείχους . Οἱ Τύριοι ὅμως , ἀπέκρουσαν εὔκολα τούς Μακεδόνες .
23. Ο Ἀλέξανδρος περίμενε δύο μέρες νᾷ πέσει ὁ ἄνεμος . Τήν τρίτη ἡμέρα , παρακίνησε τούς ἀρχηγούς τῶν ταγμάτων σε δράσῃ καί ἐπιτέθηκε στην πόλη με τις μηχανές που βρίσκονταν πάνω στα πλοῖα . Στην ἀρχή , κλόνισε ἔνα μεγάλο κομμάτι του τείχους · μόλις φάνηκε τό πλάτος του ῥήγματος , διέταξε τά μηχανοφόρα πλοῖα νᾷ γυρίσουν πίσῳ . Ήρθαν ἄλλα δύο φέρνοντας τις γέφυρες, , που εἶχε σκοπό νᾷ προσαρμόσει στο ῥῆγμα . Τό ἔνα πλοίο επανδρώθηκε με τούς υπασπιστές καί εἶχε καπετάνιο τόν Άδμητο, , τό ἄλλο με τό τάγμα του Κοίνου , που επονομαζόταν « πεζέταιροι ». Ο Ἀλέξανδρος ἤθελε νᾷ σκαρφαλώσει ἴδιος στο τεῖχος μαζί με τούς υπασπιστές του , ὅπου ήταν πρακτικά δυνατό. . Διέταξε μερικές τριήρεις νᾷ επιτεθούν καί στα δύο λιμάνια, , για νᾷ κατορθώσουν νᾷ μπουν, , όσο οἱ Τύριοι θα ήταν απασχολημένοι με τόν ίδιο. . Διέταξε ἀκόμη τις τριήρεις , που μετέφεραν τοξότες ἡ βέλη που ρίχνονταν ἀπό μηχανές, , νᾷ περιπλεύσουν τό τεῖχος , νᾷ ρίχνουν ἄγκυρα , ὅπου ήταν δυνατό καί νᾷ παραμένουν σε απόσταση βολῆς , ὅπου δεν εἶναι δυνατόν νᾷ προσαράξουν. . Έτσι, , οἱ Τύριοι Θα βάλλονταν ἀπό παντού καί δεν Θα ήξεραν πού νᾷ στραφούν.
Μόλις .
Μόλις τά πλοῖα του Αλέξανδρου πλησίασαν στην πόλη, , έριξε τις γέφυρες στο τεῖχος καί οἱ υπασπιστές άρχισαν νᾷ ανεβαίνουν με παλικαριά. . Ο Ἄδμητος ἔδειξε τότε μεγάλη ἀνδρεία . Ταυτόχρονα , ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος τούς συντρόφευε, , συμμετέχοντας ἐνεργά στην επιχείρηση καί παρατηρώντας τούς ἄλλους , για νᾷ δεῖ κάποιο λαμπρό καί παράτολμο κατόρθωμα . Τό πρώτο τμῆμα του τείχους που καταλήφθηκε ήταν ἐκεῖ που πολεμούσε ὁ Ἀλέξανδρος . Οἱ Τύριοι αποκρούστηκαν εὔκολα σ’ αὐτό τό σημείο, , γιατί για πρώτη φορά οἱ Μακεδόνες βρήκαν σίγουρη καί λιγότερο απότομη πρόσβαση. . Ο Ἄδμητος σκαρφάλωσε πρῶτος στο τεῖχος καί κάλεσε τούς ἄνδρες του νᾷ τόν ακολουθήσουν. . Ἐκεῖ ὅμως χτυπήθηκε ἀπό λόγχη καί σκοτώθηκε. . Ο Ἀλέξανδρος τόν ακολούθησε καί κατέλαβε τεῖχος με τούς ἑταίρους . Πήρε στην κατοχή του μερικούς πύργους καί μεταπύργια καί κινήθηκε, , μέσῳ τῶν ἐπάλξεων , πρός τό παλάτι· · του φαινόταν ὅτι ἀπό κει ήταν ὁ πιο εὔκολος δρόμος για νᾷ κατεβεί στην πόλη.
24. .
24. Οἱ Φοίνικες έτρεξαν πρός τό λιμάνι που ἔβλεπε στην Αίγυπτο ( ὅπου κατά τύχη είχαν τῇ βάσῃ τούς ), ἔσπασαν τά κλεῖθρα καί κατέστρεψαν τά πλοῖα τῶν Τυρίων στο λιμάνι χτυπώντας μερικά με λίθους ἀπό τούς καταπέλτες καί σπρώχνοντας ἄλλα στῇ στεριά. . Οἱ Κύπριοι μπήκαν στο ἄλλο λιμάνι, , που ἔβλεπε πρός τῇ Σιδῶνα καί που δεν εἶχε κλείθρο καί κατέλαβαν ἀμέσως ἐκεῖνο τό τμῆμα τῆς πόλης. . Τό μεγαλύτερο μέρος τῶν Τυρίων εγκατέλειψε τό τεῖχος , μόλις εἶδε ὅτι κυριεύτηκε. . Συγκεντρώθηκαν ὅμως στο λεγόμενο Αγηνόριο καί γύρισαν νᾷ αντισταθούν στους Μακεδόνες . Ο Ἀλέξανδρος προχώρησε ἐναντίον τούς με τούς υπασπιστές του , σκότωσε μερικούς ἀπ' αὐτούς που πολεμοῦσαν ἐκεῖ καί καταδίωξε τούς φυγάδες . Έγινε μεγάλη σφαγή · ὅσοι έρχονταν ἀπό τό λιμάνι είχαν ἤδη καταλάβει τήν πόλη καί τό τάγμα του Κοίνου εἶχε μπει κιόλας μέσα . Οἱ Μακεδόνες ὁρμοῦσαν παντού αγανακτισμένοι· · είχαν οργιστεί με τήν καθυστέρηση τῆς πολιορκίας καί , πέρα ἀπ' αὐτό , οἱ Τύριοι είχαν πιάσει μερικούς δικούς τούς , τούς ανέβασαν στο τεῖχος , σε σημείο ἀπ' ὅπου μπορούσαν νᾷ τούς δοῦν ἀπό τό στρατόπεδο, , τούς ἔσφαξαν καί τούς πέταξαν στῇ θάλασσα . Σκοτώθηκαν ὀκτώ χιλιάδες περίπου Τύριοι. . Ἀπό τούς Μακεδόνες τώρα , στην επίθεση ἐναντίον του τείχους , σκοτώθηκε ὁ Ἄδμητος , ὁ πρῶτος που τό πάτησε, , φανερώνοντας τήν ἀνδρεία του καί μαζί του εἴκοσι υπασπιστές. . Σ’ ὅλη τῇ διάρκεια τῆς πολιορκίας σκοτώθηκαν περίπου τετρακόσιοι Μακεδόνες . Ἐν τῳ μεταξύ , κάποιοι είχαν καταφύγει στο ιερό του Ηρακλή. . Ἀνάμεσά τούς βρίσκονταν οἱ ἄρχοντες τῶν Τυρίων ὁ ἴδιος ὁ βασιλιάς Αζέμιλκος καί μερικοί Καρχηδόνιοι ἀπεσταλμένοι , που κατά τό παλιό έθιμο, , έφτασαν στῇ μητρόπολη, , για νᾷ αποδώσουν τιμές στον Ηρακλή. . Αὐτούς , ὁ Ἀλέξανδρος τούς άφησε ελεύθερους. . Εξανδραπόδισε ὅμως τούς υπόλοιπους· · τριάντα χιλιάδες περίπου Τύριοι καί ξένοι που βρίσκονταν στην πόλη πουλήθηκαν ὡς δοῦλοι . Κατόπιν, , ὁ Ἀλέξανδρος θυσίασε στον Ηρακλή καί διοργάνωσε ἀθλητικούς ἀγῶνες καί λαμπαδηδρομία στο ιερό. . Τέλος , ὁ Ἀλέξανδρος αφιέρωσε στο ναό τῇ μηχανή με τήν ὁποία γκρέμισε τό τεῖχος καί τό ιερό πλοίο του Ηρακλή που έπιασε κατά τῇ ναυτική επίθεση. . Ἐπάνω του , χάραξε ἐπίγραμμα δικό του ἤ κάποιου ἄλλου , ἀλλά όχι ἰδιαίτερα αξιομνημόνευτο. . Γι’ αὐτόν τό λόγο κῖ ἐγώ δεν ἔκρινα σκόπιμο νᾷ τό ἀναγράψω . Έτσι λοιπόν , καταλήφθηκε ἡ Τύρος , τό μῆνα Ἑκατομβαιῶνα , ὅταν στην Αθήνα ήταν ἐπώνυμος ἄρχων ὁ Νικήτας. .

Η ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΓΑΥΓΑΜΗΛΑ (331 π.Χ.)

Η μάχη σύμφωνα με τόν Αρριανό

ΑΡΡΙΑΝΟΥ, , ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ, , ΒΙΒΛΙΟ Β'

11. Ο Δαρεῖος καί ὁ στρατός του κράτησαν ὅλη τῇ νύχτα τις αρχικές τούς θέσεις, , γιατί δεν είχαν γύρῳ τούς στρατόπεδο με σαφώς καθορισμένα ὅρια καί συγχρόνως φοβούνταν πιθανή νυχτερινή επίθεση τῶν ἐχθρῶν . Καί ἔβλαψε ἀκόμη τούς Πέρσες τό ὅτι ἔμειναν πολλή ὤρα ἔνοπλοι , ἀλλά καί ὁ φόβος τούς , φόβος που γεννιέται πρίν ἀπό τούς μεγάλους κινδύνους · καί δέ γεννιέται ξαφνικά ἀπό ἔνα τυχαίο συμβάν ἀλλά μεγαλώνει με τό πέρασμα του χρόνου καί σκλαβώνει τό νοῦ
Ο Δαρεῖος λοιπόν παρέταξε τῇ στρατιά του μ’ αὐτόν τόν τρόπο, , ἄν καί ὁ Ἀριστόβουλος μας λέει ὅτι ἔνα έγγραφο που περιέγραφε τόν τρόπο με τόν οποίο παρατάχτηκαν οἱ Πέρσες κατασχέθηκε. . Στην αριστερή παράταξη βρίσκονταν σι Βάκτριοι ἱππεῖς , οἱ Δάες καί οἱ Αραχωτοί· · ἀκολουθοῦσαν οἱ Πέρσες, , πεζοί καί ἱππεῖς ανακατεμένοι, , μετά τούς Πέρσες οἱ Σούσιοι καί μετά οἱ Καδούσιοι· · αὐτή ήταν ἡ παράταξη ἀπό τα’ ἀριστερά μέχρι τῇ μέση ὅλης τῆς φάλαγγας . Στῇ δεξιά πτέρυγα βρίσκονταν τά στρατεύματα ἀπό τήν Κοίλη Συρία καί τῇ Μεσοποταμία , μετά οἱ Μῆδοι , κατόπιν Παρθυραίοι καί Σάκες, , κατόπιν Τόπειροι καί Υρκάνιοι, , κατόπιν Αλβανοί καί Σακεσίνες, , μέχρι τό μέσο ὅλης τῆς παράταξης. . Στῇ μέση τώρα , ὅπου βρισκόταν ὁ βασιλιάς Δαρεῖος , είχαν τοποθετηθεί οἱ συγγενεῖς του βασιλιά, , οἱ μηλοφόροι Πέρσες, , οἱ Ινδοί, , οἱ Κᾶρες , που επονομάζονταν « «ξεριζωμένοι», », καί οἱ Μάρδοι τοξότες. . Στο βάθος τοποθετήθηκαν οἱ Ούξιοι, , οἱ Βαβυλώνιοι, , οἱ λαοί που κατοικοῦσαν κοντά στην Ἐρυθρά Θάλασσα καί οἱ Σιττακηνοί. . Μπροστά ἀπό τήν αριστερή παράταξη, , απέναντι ἀπό τῇ δεξιά του Αλέξανδρου, , είχαν τοποθετηθεί οἱ Σκύθες ἱππεῖς , χίλιοι Περίπου Βακτριανοί καί εκατό δρεπανηφόρα ἄρματα . Οἱ ἐλέφαντες μπήκαν μπροστά ἀπό τῇ βασιλική ἴλη του Δαρείου , μαζί με καμιά πενηνταριά ἄρματα . Μπροστά ἀπό τῇ δεξιά παράταξη, , τοποθετήθηκε τό ιππικό τῶν Ἀρμενίων καί τῶν Καππαδοκών καί πενήντα δρεπανηφόρα ἄρματα . Οἱ Ἕλληνες μισθοφόροι τέλος τοποθετήθηκαν γύρῳ ἀπό τό Δαρείο καί τήν προσωπική του φρουρά , ἀκριβῶς απέναντι ἀπό τῇ Μακεδονική φάλαγγα , ὡς μόνοι ἱκανοί νᾷ τήν αντιμετωπίσουν.
Ο .
Ο Ἀλέξανδρος παρέταξε τῇ στρατιά του με τόν ακόλουθο τρόπο· · τῇ δεξιά παράταξη τήν κατεῖχε τό ιππικό τῶν ἑταίρων · μπροστά, , βρισκόταν ἡ βασιλική ἴλη , με ίλαρχο τόν Κλείτο, , τόν γιο του Δρωπίδη, , κατόπιν ἡ ἴλη του Γλαυκία , μετά του Ἀρίστωνα , μετά του Σώπολη, , του γιου του Ερμόδωρου, , μετά του Ἡρακλείδη , του γιου του Αντίοχου, , μετά του Δημήτριου, , του γιου του Ἀλθαιμένη , μετά του Μελέαγρου καί τελευταία ἀπό τις βασιλικές ίλες ἐκείνη που εἶχε ίλαρχο τόν Ηγέλοχο, , τό γιο του Ιππόστρατου. . Ἀρχηγός ολόκληρου του ἱππικοῦ τῶν ἑταίρων ήταν ὁ Φιλώτας, , ὁ γιος του Παρμενίωνα. . Ὅσον αφορά στῇ μακεδονική φάλαγγα μετά τό ιππικό, , τοποθετήθηκε πρώτο τό ἄγημα τῶν ὑπασπιστῶν καί ἀκολουθοῦσαν οἱ ὑπόλοιποι υπασπιστές· · ἀρχηγός τούς ήταν ὁ Νικάνορας, , ὁ ἄλλος γιος του Παρμενίωνα· · ακολουθούσε τό τάγμα του Κοίνου , του γιου του Πολεμοκράτη, , κατόπιν τό τάγμα του Περδίκκα, , του γιου του Ορόντη, , μετά του Μελέαγρου, , του γιου του Νεοπτόλεμου, , μετά του Πολυπέρχοντα, , του γιου του Σιμμία καί μετά του Ἀμύντα , του γιου του Φίλιππου· · σ’ αὐτήν ὅμως ήταν ἀρχηγός ὁ Σιμμίας, , γιατί ὁ Ἀμύντας εἶχε σταλεί στῇ Μακεδονία για νᾷ συγκεντρώσει στρατό. . Τό αριστερό τμῆμα τῆς Μακεδονικῆς φάλαγγας κατεῖχε τό τάγμα του Κρατεροῦ , του γιου του Αλέξανδρου, , καί ὁ ἴδιος ὁ Κρατερός διοικούσε ολόκληρο τό αριστερό τμῆμα του πεζικοῦ · ακολουθούσε τό συμμαχικό ιππικό, , που τό διοικούσε ὁ Εριγύιος, , ὁ γιος του Λάριχου· · ἀκολουθοῦσαν , μέχρι τήν αριστερή παράταξη οἱ Θεσσαλοί ἱππεῖς , με αρχηγό τό Φίλιππο, , τό γιο του Μενέλαου. . Ολόκληρη τήν αριστερή παράταξη τῇ διοικούσε ὁ Παρμενίωνας, , γιος του Φιλώτα περιστοιχισμένος ἀπό τούς ἱππεῖς ἀπό τά Φάρσαλα , τό καλύτερο καί πολυπληθέστερο τμῆμα του Θεσσαλικοῦ ἱππικοῦ .
12. 0 Ἀλέξανδρος τακτοποίησε τό μέτωπο τῆς παράταξής του με τόν ακόλουθο τρόπο· · τοποθέτησε δεύτερη γραμμή , ὥστε ἡ φάλαγγα νᾷ ἔχει δύο μέτωπα . Έδωσε οδηγίες στους διοικητές τῆς νᾷ γυρίσουν πρός τά πίσῳ καί νᾷ αντιμετωπίσουν τούς βαρβάρους , ἄν δοῦν τούς δικούς τούς περικυκλωμένους ἀπό τά περσικά στρατεύματα . Για τήν περίπτωση τώρα , που θα ἔπρεπε ἤ νᾷ αναπτυχθεί ἤ νᾷ συγκλίνει ἡ φάλαγγα σε γωνία , στῇ δεξιά παράταξη τοποθετήθηκαν σι μισοῖ Ἀγριᾶνες με αρχηγό τόν Άτταλο, , πίσῳ ἀπό τῇ βασιλική ἴλη καί μαζί τούς οἱ Μακεδόνες τοξότες με αρχηγό τό Βρίσωνα · μετά τούς τοξότες, , οἱ ἐπονομαζόμενοι « «παλιοί ξένοι » με αρχηγό τόν Κλέανδρο. . Μπροστά ἀπό τούς Ἀγριᾶνες καί τούς τοξότες, , μπήκαν οἱ πρόδρομοι ἱππεῖς καί οἱ Παίονες με ἀρχηγούς τόν Αρέτη καί τόν Ἀρίστωνα . Μπροστά ἀπ' ὅλους βρίσκονταν σι μισθοφόροι ἱππεῖς με αρχηγό τό Μενίδα. . Μπροστά ἀπό τῇ βασιλική ἴλη καί τούς ἄλλους ἑταίρους μπήκαν οἱ ἄλλοι μισοῖ Ἀγριᾶνες καί τοξότες καί οἱ ακοντιστές του Βάλακρου· · αὐτοί παρατάχτηκαν ἔναντί τῶν δρεπανηφόρων ἀρμάτων . Ο Μενίδας καί οἱ δικοί του πήραν τήν ἐντολή νᾷ σχηματίσουν γωνία καί νᾷ χτυπήσουν τόν εχθρό ἀπό τά πλάγια, , ἄν τούς περικυκλώσει τό βαρβαρικό ιππικό. . Έτσι λοιπόν ὁ Ἀλέξανδρος τακτοποίησε τῇ δεξιά παράταξη. . Στην αριστερή τώρα , τοποθετήθηκαν σε γωνία οἱ Θρᾷκες με αρχηγό τόν Σιτάλκη, , κατόπιν τό συμμαχικό ιππικό με αρχηγό τόν Κοίρανο καί μετά οἱ Οδρύσες ἱππεῖς με αρχηγό τόν Ἀγάθωνα , τό γιο του Τυρίμμα. . Μπροστά ἀπό ολόκληρη τήν παράταξη τοποθετήθηκε τό ιππικό τῶν ξένων μισθοφόρων , με αρχηγό τόν Ανδρόμαχο, , τόν γιο του Ἱέρωνα . Τό θρακικό πεζικό ορίστηκε φρουρά για τά ζῷα που μετέφεραν προμήθειες. . Ολόκληρη ἡ στρατιά του Αλέξανδρου, , αποτελούνταν ἀπό εφτά χιλιάδες ἱππεῖς καί γύρῳ στις σαράντα χιλιάδες πεζούς .
13. Μόλις τά δύο στρατόπεδα πλησίασαν τό ἔνα τό ἄλλο , φάνηκε ὁ Δαρεῖος καί ἡ ἀκολουθία του , οἱ μηλοφόροι Πέρσες, , οἱ Ινδοί, , οἱ Αλβανοί, , οἱ « «ξεριζωμένοι» » Κᾶρες καί οἱ Μάρδοι τοξότες είχαν τοποθετηθεί απέναντι στον Αλέξανδρο καί τῇ βασιλική ἴλη . Ο Ἀλέξανδρος ὅμως κίνησε τις δυνάμεις του μᾶλλον πρός τά δεξιά του καί οἱ Πέρσες ακολούθησαν αὐτή τήν κίνηση υπερφαλαγγίζοντας με τό αριστερό του τμῆμα τό στρατό του Αλέξανδρου. . Ἤδη οἱ Σκύθες ἱππεῖς επιτίθονταν με τά ἄλογα καί άγγιζαν τήν προφυλακή του Αλέξανδρου, , ὁ ὁποῖος ὅμως εξακολουθούσε νᾷ κινεῖται πρός τά δεξιά καί βρισκόταν ἤδη κοντά στο χώρο που είχαν εξομαλύνει οἱ Πέρσες. . Τότε ὅμως , ὁ Δαρεῖος φοβήθηκε μήπως σι Μακεδόνες προχωρήσουν στο ανώμαλο ἔδαφος , όποτε τά ἄρματα θα του ήταν ἄχρηστα · διέταξε λοιπόν αὐτούς που ήταν τοποθετημένοι μπροστά στην αριστερή παράταξη νᾷ περικυκλώσουν με τά ἄλογα τῇ δεξιά παράταξη τῶν Μακεδόνων που οδηγούσε ὁ ἴδιος ὁ Ἀλέξανδρος , για νᾷ μήν προχωρήσουν πιο κοντά τούς . Μόλις έγινε αὐτό , ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τό μισθοφορικό ιππικό του , που διοικούσε ὁ Μενίδας νᾷ τούς επιτεθεί. . Οἱ Σκύθες ἱππεῖς καί οἱ Βάκτριοι που πολεμοῦσαν μαζί τούς αντεπιτέθηκαν καί τούς γύρισαν πίσῳ , γιατί ήταν περισσότεροι . Τότε ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τούς Παίονες του Αρέτη καί τούς μισθοφόρους νᾷ επιτεθούν στους Σκύθες· · οἱ βάρβαροι αναδιπλώθηκαν. . Οἱ ὑπόλοιποι Βάκτριοι ὅμως πλησίασαν τούς Παίονες καί τούς μισθοφόρους , βοήθησαν νᾷ ξαναγυρίσουν στῇ μάχη οἱ δικοί τούς που έφευγαν καί μετέτρεψαν τήν ἱππομαχία σε μάχη σῶμα με σῶμα . Πολλοί ἀπό τούς ἄνδρες του Αλέξανδρου έπεφταν καί εξαιτίας του μεγάλου ἀριθμοῦ τῶν βαρβάρων καί γιατί οἱ Σκύθες καί τά ἄλογά τούς προφυλάσσονταν καλύτερα με τις πανοπλίες τούς . Ὅμως , καθώς οἱ Μακεδόνες δέχονταν τις ἐπιθέσεις τούς , έπεφταν με δύναμη πάνω τούς , ἡ μία ἴλη μετά τήν ἄλλη καί τούς έβγαζαν ἀπό τήν παράταξη. .
Ἐκείνη τῇ στιγμή , οἱ Πέρσες εξαπέλυσαν τά δρεπανηφόρα ἄρματα ἐναντίον του ίδιου του Αλέξανδρου, , για νᾷ διασκορπίσουν τῇ φάλαγγα γύρῳ του . Ἐκεῖ ὅμως έκαναν λάθος · τά πρῶτα , καθώς πλησίαζαν, , τά χτύπησαν με ἀκόντια οἱ Ἀγριᾶνες καί οἱ ακοντιστές του Βάλακρου, , που ήταν τοποθετημένοι μπροστά ἀπό τό εταιρικό ιππικό· · ἀπό ἄλλα πάλι άρπαζαν τά ἠνία , έριχναν κάτω τούς αναβάτες, , περικύκλωναν τά ἄλογα καί τούς έσφαζαν. . Μερικά ὅμως διέσπασαν τήν παράταξη τῶν Μακεδόνων , γιατί αὐτοί είχαν πάρει τήν ἐντολή νᾷ διαχωρίζονται στο σημείο που έπεφταν τά ἄρματα . Κῖ έτσι τά ἴδια τά ἄρματα πέρασαν χωρίς ζημιές καί αὐτοί ὅμως που δέχτηκαν τήν επέλασή τούς δεν έπαθαν τίποτα. . Κῖ αὐτά τά ἄρματα ὅμως τά συγκράτησαν οἱ ἱπποκόμοι τῆς στρατιάς του Αλέξανδρου καί οἱ βασιλικοί υπασπιστές.
14. .
14. Μόλις ὁ Δαρεῖος ἐπιτέθηκε σε όλο τό μῆκος τῆς παράταξης, , ὁ Ἀλέξανδρος διέταξε τόν Αρέτη νᾷ χτυπήσει τό τμῆμα του περσικοῦ ἱππικοῦ , που προσπαθούσε νᾷ περικυκλώσει με τά ἄλογα τῇ δεξιά παράταξη τῶν Μακεδόνων . Ο ἴδιος κατ' ἀρχήν οδήγησε τις δυνάμεις που βρίσκονταν κοντά του · μόλις ὅμως οἱ ἱππεῖς που είχαν ξεκινήσει για νᾷ επιτεθούν στῇ δεξιά παράταξη, , διέσπασαν ἔνα τμῆμα τῆς περσικῆς φάλαγγας , στράφηκε πρός τό κενό που δημιουργήθηκε, , χρησιμοποίησε ὡς έμβολο τό εταιρικό ιππικό καί τό κομμάτι τῆς φάλαγγας που ήταν τοποθετημένο σ’ αὐτό τό σημείο καί ἐπιτέθηκε με ὁρμή καί ἀλαλαγμούς στον ίδιο τό Δαρείο. . Για μικρό χρονικό διάστημα διεξήχθη μάχη σῶμα με σῶμα . Ο Ἀλέξανδρος καί οἱ ἱππεῖς του προχωροῦσαν με ὁρμή , πίεζαν τούς Πέρσες καί τούς χτυπούσαν με τά δόρατα στα πρόσωπα · συμπαγής ἡ μακεδονική φάλαγγα τούς χτυπούσε με προτεταμένες τις σάρισες· · ὁ ἤδη τρομοκρατημένος Δαρεῖος εἶδε γύρῳ του μόνο πανικό καί τράπηκε πρῶτος σε φυγή · ἀλλά καί τό περσικό ιππικό, , που περικύκλωνε τῇ δεξιά παράταξη τῶν Μακεδόνων , τρομοκρατήθηκε με τῇ ρωμαλέα επίθεση του Αρέτη καί τῶν δικῶν του .

Σ’ ἐκεῖνο τό σημείο, , ἡ φυγή τῶν Περσῶν ήταν καθολική · οἱ Μακεδόνες τούς καταδίωκαν καί τούς σκότωναν. . Τό τάγμα του Σιμμία ὅμως δεν μπόρεσε νᾷ ἀκολουθήσει τόν Αλέξανδρο στην καταδίωξη ἀλλά σταμάτησαν καί πολεμοῦσαν ἐπί τόπου , γιατί ανακοινώθηκε ὅτι πιέζεται τό αριστερό τμῆμα τῆς φάλαγγας . Σ’ αὐτή τῇ θέση, , διασπάστηκε ἡ παράταξη καί μέσα ἀπό τό κενό, , πέρασαν μερικοί Ινδοί καί τμῆμα του περσικοῦ ἱππικοῦ , για νᾷ χτυπήσει τά ὑποζύγια τῶν Μακεδόνων . Ἐκεῖ λοιπόν έγινε σκληρή μάχη . Οἱ Πέρσες επιτίθονταν με θάρρος στους πολλούς άοπλους, , που δεν περίμεναν ὅτι κάποιος θα πέσει απάνω τούς , ἀφοῦ διασπάσει τῇ διπλῆ γραμμή τῆς φάλαγγας · ἐπί πλέον , οἱ αἰχμάλωτοι βάρβαροι ενώθηκαν με τούς επιτιθέμενους Πέρσες ἐναντίον τῶν Μακεδόνων . Ὅμως , οἱ ἀρχηγοί τῆς δεύτερης σειράς τῆς φάλαγγας έμαθαν γρήγορα τι έγινε καί , σύμφωνα με τις εντολές που είχαν πάρει , στράφηκαν καί χτύπησαν τά νῶτα τῶν Περσῶν · πολλούς σκότωσαν κοντά στα ὑποζύγια , ἄλλοι ὅμως διέφυγαν. . Τῇ δεξιά παράταξη τῶν Περσῶν , που δεν εἶχε καταλάβει ἀκόμη τῇ φυγή του Δαρείου , περικύκλωσε με τά ἄλογα ἡ αριστερή πλευρά του στρατεύματος του Αλέξανδρου καί χτύπησαν τις δυνάμεις του Παρμενίωνα.
15. .
15. Οἱ Μακεδόνες πλήττονταν ἀπό δύο μεριές. . Ο Παρμενίωνας ἔστειλε βιαστικά αγγελιαφόρο στον Αλέξανδρο καί του ανακοίνωσε ὅτι τά στρατεύματά του ἔχουν πρό βλήματα καί χρειάζονται βοήθεια . Μόλις ὁ Ἀλέξανδρος ἔμαθε αὐτά , σταμάτησε τήν καταδίωξη, , γύρισε πίσῳ με τό εταιρικό ιππικό καί κάλπασε ἐναντίον τῆς δεξιάς παράταξης τῶν βαρβάρων . Πρῶτα , χτύπησε τούς ἱππεῖς του ἐχθροῦ που είχαν τραπεί σε φυγή , τούς Παρθυαίους, , μερικούς Ινδούς καί , κυρίως Πέρσες, , που ήταν οἱ πιο πολυάριθμοι καί οἱ καλύτεροι . Ἐκεῖ έγινε ἡ πιο σκληρή ἱππομαχία ὅλης τῆς σύγκρουσης. . Οἱ βάρβαροι , που ήταν παραταγμένοι σε βάθος κατά ίλες, , γύριζαν πρός τά πίσῳ καί έρχονταν ἀντιμέτωποι με τά στρατεύματα του Αλέξανδρου· · δεν πέταγαν πια ἀκόντια οὔτε ελίσσονταν με τά ἄλογα , ὅπως συμβαίνει στις ιππομαχίες· · ὁ καθένας προσπαθούσε νᾷ ἀνοίξει δρόμο για τόν ἑαυτό του , γιατί δεν εἶχε ἄλλο τρόπο σωτηρίας καθώς βιάζονταν, , έσφαζαν καί σφάζονταν ἀλύπητα , γιατί δεν πολεμοῦσαν πια για ξένη νίκη ἀλλά για τήν ἴδια τούς τῇ σωτηρία . Ἐκεῖ σκοτώθηκαν εξήντα περίπου ἑταῖροι , πληγώθηκαν ὁ ἴδιος Ηφαιστίωνας, , ὁ Κοίνος καί ὁ Μενίδας· · ἀλλά ὁ Ἀλέξανδρος νίκησε.
Όσοι .
Ὅσοι Πέρσες άνοιξαν δρόμο ἀνάμεσα ἀπό τις δυνάμεις του Αλέξανδρου, , τράπηκαν σε άτακτη φυγή · ὁ Ἀλέξανδρος κόντευε νᾷ συγκρουστεί με τῇ δεξιά παράταξη τῶν ἐχθρῶν . Ἐν τῳ μεταξύ , τό θεσσαλικό ιππικό που πολέμησε γενναία δεν ἔμεινε πίσῳ ἀπό τόν Αλέξανδρο στῇ μάχη · ἤδη ἡ δεξιά παράταξη τῶν βαρβάρων εἶχε τραπεί σε φυγή , ὅταν τούς πλησίασε ὁ Ἀλέξανδρος · έτσι, , στράφηκε στην καταδίωξη του Δαρείου , που κράτησε μέχρι τό σούρουπο. . Ἀκολουθοῦσαν οἱ δυνάμεις του Παρμενίωνα, , κυνηγώντας τούς δικούς τούς ἀντιπάλους . Ο Ἀλέξανδρος πέρασε τόν ποταμό Λύκο καί στρατοπέδευσε ἐκεῖ , για νᾷ ξεκουράσει λίγο τούς ἄνδρες καί τά ἄλογα . Ο Παρμενίωνας ὅμως κατέλαβε τόν στρατόπεδο τῶν βαρβάρων με τά ὑποζύγια , τούς ἐλέφαντες καί τις καμήλες.
Ο .
Ο Ἀλέξανδρος ξεκούρασε τούς ἱππεῖς του μέχρι τά μεσάνυχτα καί ξεκίνησε ἀμέσως βιαστικά για τά Ἄρβηλα για νᾷ πιάσει ἐκεῖ τό Δαρείο, , μαζί με τά χρήματα καί τά ὑπόλοιπα βασιλικά ἐφόδια . Έφτασε στα Ἄρβηλα τήν επόμενη μέρα, , ἔχοντας διανύσει μετά τῇ μάχη γύρῳ στα ἑξακόσια στάδια . Δεν βρήκε ἐκεῖ τόν Δαρείο, , που ἔτρεχε νᾷ ξεφύγει χωρίς σταματημό. . Εἶχε παρατήσει ὅμως τά χρήματα καί τά πράγματα του · τό ἄρμα του , ἡ ἀσπίδα καί τό τόξο του πιάστηκαν για δεύτερη φορά .
φορά.
Σκοτώθηκαν γύρῳ στους εκατό ἄνδρες του Αλέξανδρου καί χίλια περίπου ἄλογα πέθαναν ἀπό τά τραύματα καί τις ταλαιπωρίες κατά τήν καταδίωξη· · ἀπ' αὐτά , τά μισά περίπου ἀνῆκαν στο εταιρικό ιππικό. . Λέγεται ὅτι σκοτώθηκαν τριακόσιες χιλιάδες περίπου βάρβαροι · πιάστηκαν πολύ περισσότεροι καί μαζί οἱ ἐλέφαντες καί τά ἄρματα που δεν καταστράφηκαν στῇ μάχη .
μάχη.
Έτσι τελείωσε αὐτή ἡ μάχη , ὅταν ἐπώνυμος ἄρχων στην Αθήνα ήταν ὁ Ἀριστοφάνης , κατά τό μῆνα Πυανεψιῶνα · έτσι, , βγήκε ἀληθινή ἡ προφητεία του Αρίστανδρου, , ὅτι ἡ μάχη καί ἡ νίκη του Αλέξανδρου θα συμβεί τόν ίδιο μῆνα με τήν έκλειψη τῆς σελήνης .

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΞΟΡΙΑ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ

Μόλις ἔφθασε στῇ νόμιμη ἡλικία , ὁ Θουκυδίδης ἀνέλαβε τῇ διεξαγωγή τῶν ἐπιχειρήσεων στῇ Θρᾴκη Θρᾴκη (424 (424 π . Χ .), καθώς οἱ προσωπικές σχέσεις του με τήν περιοχή τόν καθιστούσαν τόν πλέον κατάλληλο Αθηναίο γι' αὐτή τήν ἀποστολή . Εἶναι πολύ πιθανό ὅτι , προτού του ανατεθεί μια τόσο σημαντική εὐθύνη , εἶχε ἤδη λάβει μέρος σε άλλες εκστρατείες. . Εἰδικά ὁ τρόπος , με τόν οποίο παραθέτει τις ἐπιχειρήσεις του στρατηγοῦ Δημοσθένη στην Αἰτωλία , τό 426 π . Χ ., δίνει τήν εντύπωση ὅτι ὑπῆρξε αὐτόπτης μάρτυρας , συμμετέχοντας στο εκστρατευτικό σῶμα που ἔστειλαν οἱ Ἀθηναῖοι στην περιοχή . Ἴσως ὅμως οἱ πληροφορίες του ὀφείλονται σε φιλική σχέση με τόν Δημοσθένη , ὁ ὁποῖος ἐνδεχομένως έδινε στοιχεῖα στον ιστορικό, , καθώς οἱ ἐπιχειρήσεις του παρουσιάζονται συχνά με αρκετές λεπτομέρειες. .
Ο Θουκυδίδης ἀνέλαβε στρατιωτική διοίκηση σε ἔνα κρίσιμο σημείο του πολέμου . Μετά ἀπό αλλεπάλληλες επιτυχίες ἡ Αθήνα εἶχε ὁδηγήσει τῇ Σπάρτη στα ὅρια τῆς ἀντοχῆς τῆς . Οἱ ἐπιχειρήσεις στην Πύλο καί στα Κύθηρα είχαν ἐξασφαλίσει στους Ἀθηναίους πολύτιμες βάσεις στα ὅρια του λακωνικοῦ κράτους , τό οποίο ἀπειλεῖτο με εξέγερση τῶν εἱλώτων . Οἱ Σπαρτιάτες κατόρθωσαν νᾷ ανατρέψουν τήν κατάσταση χάρη σε μια χαρισματική προσωπικότητα , τόν Βρασίδα, , ὁ ὁποῖος μετέφερε τόν πόλεμο στο βόρειο Αιγαίο, , στην περιοχή τῆς Αμφίπολης, , πολύ κοντά στα πολύτιμα μεταλλεία χρυσοῦ του Παγγαίου . Η ἀποστολή του Θουκυδίδη προέβλεπε τήν ανάσχεση του Βρασίδα καί τήν προστασία τῶν μεταλλείων καί τῶν ἀθηναϊκῶν δέσεων στην περιοχή . Τά γεγονότα που ακολούθησαν τά περιγράφει ὁ ἴδιος με ἀρκετά συνοπτικό τρόπο στο Δ' βιβλίο (102-107). (102-107). (102-107). Ο Βρασίδας εμφανίστηκε αἰφνιδιαστικά στην Αμφίπολη στις όχθες του Στρυμόνα , ἐνῶ ὁ Θουκυδίδης βρισκόταν στῇ Θάσο με ἑπτά ἀθηναϊκά πλοῖα .
Ο Θουκυδίδης , ὑπό τόν στρατηγό Ευκλή, , ἔσπευσε σε βοήθεια τῆς μικρής ἀθηναϊκῆς φρουράς , ἡ ὁποία προστάτευε τήν πόλη, , ἀλλά ἔφθασε ἀργά . Ο Βρασίδας εἶχε κατορθώσει νᾷ καταλάβει τήν Αμφίπολη, , ὁ Θουκυδίδης ὅμως διαφύλαξε για τούς Ἀθηναίους τό επίνειο τῆς , τήν Ἠιόνα . Η άφιξη τῶν ἐνισχύσεων καθυστέρησε λόγῳ τῆς κακοκαιρίας, , ἀλλά καί τῆς ἀργοπορίας τῆς φρουράς τῆς Αμφίπολης νᾷ εἰδοποιήσει τόν Θουκυδίδη , ὁ ὁποῖος με κατώτερες δυνάμεις κατόρθωσε νᾷ ἀπωθήσει δύο ἐπιθέσεις του Βρασίδα. . Παρά τις προσπάθειες του θεωρήθηκε ὑπεύθυνος για τήν ἀπώλεια τῆς Αμφίπολης καί , μάλιστα , όχι λόγῳ ανικανότητας, , ἀλλά συνεννόησης με τόν εχθρό. . Κλήθηκε στην Αθήνα για νᾷ ἀντιμετωπίσει τις κατηγορίες, , ἀλλά θεώρησε καλύτερο νᾷ μή διακινδυνεύσει , καί εξορίσθηκε. . Η δίκη ἐναντίον του ἴσως εκκινήθηκε ἀπό πολιτικά κίνητρα . Ἐάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ὅτι ἐκείνη τήν περίοδο στην πολιτική σκηνή τῆς Ἀθήνας κυριαρχούσε ὁ δημαγωγός Κλέων , εἶναι εύκολο νᾷ υποτεθεί ὅτι αὐτός καί οἱ ὀπαδοί του αναμίχθηκαν στην εκδίωξη του Θουκυδίδη .
Η ἐξορία του ἱστορικοῦ διήρκεσε εἴκοσι ἔτη , διάστημα κατά τό οποίο εγκαταστάθηκε στῇ Θρᾴκη καί αφοσιώθηκε στῇ συγγραφή του ἔργου του . Ὅπως ἀναφέρει ὁ ἴδιος , συνέλεξε πολλές πληροφορίες με προσωπική ἐπιτόπια ἔρευνα , ἑπομένως , κατά τά εἴκοσι αὐτά χρόνια , ταξίδεψε με σκοπό νᾷ επισκεφθεί περιοχές που αποτέλεσαν θέατρα του πολέμου ἤ για νᾷ συναντήσει τούς πρωταγωνιστές του . Τό γεγονός ὅτι εἶχε απομακρυνθεί ἀπό τήν Αθήνα του έδωσε τῇ δυνατότητα νᾷ επισκεφθεί καί αντίπαλες πόλεις καί νᾷ συνομιλήσει με ἄτομα ἀπό τό στρατόπεδο τῶν Πελοποννησίων . Ἐξάλλου ὁ λεπτομερειακός τρόπος , με τόν οποίο παραθέτει ὅσα ανέφεραν διάφοροι ἀντίπαλοι τῶν Ἀθηναίων στις δημηγορίες τούς , ἴσως ἔχει ὡς ἀφετηρία τις επαφές που διατηρούσε με τό αντίπαλο στρατόπεδο. . Εἶναι πιθανό ὅτι επισκέφθηκε τήν Πελοπόννησο, , ἐνῶ ἡ διεξοδική περιγραφή τῆς τοπογραφίας τῶν Συρακουσών έδωσε ἀφορμή νᾷ υποτεθεί ὅτι ἔφθασε μέχρι τῇ Σικελία, , προκειμένου νᾷ επισκεφθεί τό δραματικότερο πεδίο του πολέμου .
Η ἐξορία του ἱστορικοῦ τελείωσε ὅταν , μετά τό τέλος του πολέμου πολέμου (404 (404 π . Χ .), εκδόθηκε ψήφισμα , τό οποίο ἐπέτρεπε τήν ἐπιστροφή ὅλων τῶν εξόριστων. . Εἰδικά για τόν Θουκυδίδη ἴσως εκδόθηκε νωρίτερα ειδικό ψήφισμα , τό οποίο εἶχε προταθεί στους Ἀθηναίους ἀπό τόν Οινόβιο. . Εἶναι βέβαιο ὅτι ὁ ἱστορικός ἐπανῆλθε στην πόλη του , καθώς ὁ ἴδιος ἀναφέρει ὅτι αντίκρισε κατεδαφισμένα τά τείχη του Πειραιᾶ ( (Α΄ ( 93), 93), 93), μετά ὅμως ἀπό σύντομη παραμονή πιθανώς ἐπέστρεψε στῇ Θρᾴκη , ὅπου ζούσε ἤδη ἐπί δύο δεκαετίες. . Ἐξάλλου εἶναι λογικό νᾷ υποτεθεί ὅτι διαφωνούσε τόσο με τό καθεστώς τῶν Τριάκοντα τυράννων που επιβλήθηκε ἀρχικά στην πόλη, , όσο καί με τό δημοκρατικό πολίτευμα που τό διαδέχθηκε καί δεν έμοιαζε με τῇ δημοκρατία του Περικλή. . Ο ἀκριβής χρόνος καί ὁ τόπος του θανάτου του παραμένει ἄγνωστοι . Ἀπό μια ἀναφορά που κάνει στον βασιλιά τῆς Μακεδονίας Αρχέλαο, , του ὁποίου τῇ βασιλεία αντιμετωπίζει ὡς τελειωμένη, , προκύπτει ὅτι ζούσε τό 399 π . Χ ., ἔτος θανάτου του Αρχέλαου. . Δεν ἀναφέρεται ὅμως στην ανοικοδόμηση τῶν τειχῶν ἀπό τόν Κόνωνα τό 394 π . Χ ., ὁπότε μπορεί νᾷ υποτεθεί ὅτι ἐκεῖνο τό ἔτος ὁ Θουκυδίδης ήταν νεκρός . Ἴσως νᾷ ήταν νεκρός ἤδη ἀπό τό 396 π . Χ ., καθώς , στην παρέκβαση που κάνει για τό ηφαίστειο καί τις ἐκρήξεις του ( (Γ΄ ( 116), 116), 116), δεν κάνει λόγο για τῇ μεγάλη έκρηξη τῆς Αίτνας που συνέβη ἐκεῖνο τό ἔτος . Πεθαίνοντας, , άφησε τό έργο του ἡμιτελές . Η διήγηση σταματά ἀπότομα στο 411 π . Χ ., ἐνῶ τό Ἡ βιβλίο δεν περιλαμβάνει δημηγορίες, , οἱ οποίες ἀποτελοῦν τό κυριότερο γνώρισμα του τρόπου γραφῆς του Θουκυδίδη καί διανθίζουν όλο τό υπόλοιπο έργο του . Η παράδοση ἀναφέρει τήν ύπαρξη μιᾶς κόρης του μεγάλου ἱστορικοῦ , ἡ ὁποία συντήρησε καί διαφύλαξε τά γραπτά του , ἐνῶ υποστηρίχθηκε ὅτι προέβη ακόμα καί σε παρεμβάσεις καί προσθήκες στο κείμενο. .
Τό έργο του Θουκυδίδη συγκεντρώνει ὅλα τά στοιχεῖα που δικαιολογοῦν τόν χαρακτηρισμό του ὡς κλασικού. . Ο λιτός καί περιεκτικός τρόπος παρουσίασης του Πελοποννησιακοῦ πολέμου καί ἡ ανάδειξη τῶν επιμέρους γεγονότων σε αἰώνια παραδείγματα τῆς ανθρώπινης συμπεριφοράς καθιστούν τῇ συγγραφή του « «αιώνιο κτῆμα », ὅπως επιθυμούσε ὁ ἴδιος . Ο Θουκυδίδης ὑπῆρξε γνήσιο τέκνο τῆς ἐποχῆς του καί επηρεάσθηκε ἀπό τό πνεῦμα τῆς λογικῆς καί τῆς αμφισβήτησης που προέβαλλαν οἱ σοφιστές, , χωρίς ὅμως νᾷ καταλήξει στον μηδενισμό καί τήν τυχοδιωκτική νοοτροπία του Ἀλκιβιάδη . Ἀντίθετα , προσπάθησε νᾷ προσδιορίσει κανόνες , αντίστοιχους σε ἀξία καί βαρύτητα με τούς φυσικούς νόμους , οἱ ὁποῖοι ελέγχουν μια ἀπό τις σημαντικότερες πτυχές τῆς ανθρώπινης συμπεριφοράς , τήν επιδίωξη τῆς δύναμης. . Η δύναμη στο έργο του συνιστά τῇ σπουδαιότερη κινητήρια δύναμη τῆς πολιτικῆς πρακτικῆς καί , ὅταν ὁ Θουκυδίδης ἀναφέρεται στην πολιτική , επικεντρώνει τό ἐνδιαφέρον του στις επαφές καί συγκρούσεις μεταξύ τῶν διαφόρων πόλεων , ὑποτάσσοντας τήν ἐσωτερική πολιτική δραστηριότητα στις εξωτερικές σχέσεις . Τό έργο του ἀποτελεῖ καταγραφή σύγχρονων με αὐτόν γεγονότων , όχι στοιχείων του παρελθόντος . Ο τίτλος του ἱστορικοῦ ὅμως του ἀνήκει ἀπόλυτα , καθώς τά γεγονότα τίθενται στο κέντρο τῆς προσοχῆς του καί ἑρμηνεύονται ἱστορικά , με δάση τήν ἀφετηρία τούς καί τις απώτερες συνέπειες τούς . Ο Θουκυδίδης ὑπῆρξε παράλληλα ἔνας μεγάλος πολιτικός νοῦς , ὁ πρῶτος που αντιμετώπισε με ἐπιστημονικά κριτήρια τό πολιτικό φαινόμενο, , πάντα ὅμως ἀπό ἱστορική πλευρά , καθώς , σε αντίθεση με πολλούς μεταγενέστερους, , δεν εκμεταλλεύθηκε τήν ἱστορία για νᾷ στηρίξει μια πολιτική θέση, , ἀλλά αξιοποίησε τήν πολιτική για νᾷ συγγράψει ἱστορία .



ιστορία.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ



(1)



(1) Θουκυδίδης : ΙΣΤΟΡΙ Ἁ .
(2) Κ . Δ . Γεωργούλης: : λῆμμα « Θουκυδίδης », ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΛΙΟΥ
(3) Werner Werner Werner Jaeger: Jaeger: Jaeger: Jaeger: Jaeger: ΠΑΙΔΕΙΑ, , Εκδ. . Παιδεία , Ἁ 9 Α9ήνα 1968.
(4) Albin 9 Albin Albin Albin Lesky: 9 Lesky: Lesky: Lesky: Lesky: Lesky: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, , Εκδ. . Ἀδελφῶν Κυριακίδη, , Θεσσαλονίκη 1990. Θεσσαλονίκη
(5)T.A.
(5)T.A. Θεσσαλονίκη Sinclair: Sinclair: Sinclair: Sinclair: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΕΩΣ, , Εκδ. . Παπαζήση, , Αθήνα 1969.

ΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ

Οἱ προσωπικές ἀντιλήψεις του ἱστορικοῦ ἀποκαλύπτονται ἀπό τόν τρόπο, , με τόν οποίο αντιμετωπίζει τις δύο χαρακτηριστικότερες προσωπικότητες τῆς ἐποχῆς του , τόν Περικλή καί τόν Ἀλκιβιάδη . Ο Περικλῆς παρουσιάζεται ὡς πρότυπο ἡγέτῃ , ὁ ὁποῖος κυβερνᾷ με τήν πλήρη ἔννοια του ὅρου , καθοδηγώντας τούς Ἀθηναίους πρός τῇ λήψῃ τῶν ορθότερων ἀποφάσεων . Ο θάνατος του οδήγησε στῇ δραματική ἀλλαγή τῶν συνθηκῶν του πολέμου καί στην τελική κατάρρευση τῆς ἀθηναϊκῆς ἡγεμονίας , ἀποδεικνύοντας τῇ βαρύτητα που αποδίδει ὁ Θουκυδίδης στην ἀξία τῆς προσωπικότητας για τήν εξέλιξη τῆς ἱστορίας . Ο Ἀλκιβιάδης παρουσιάζεται ἐπίσης ὡς μια χαρισματική προσωπικότητα . Ἄν καί δεν διακρινόταν ἀπό τις ίδιες ηθικές αρχές καί τούς ὑψηλούς στόχους του Περικλή, , ήταν ἐξαιρετικά ἱκανός , ὅπως αποδείχθηκε ἀπό τις πολιτικές καί στρατηγικές κινήσεις καί τήν ευφυέστατη ρητορία του . Ἴσως , ἐξάλλου , ὁ Ἀλκιβιάδης καί ὁ Θουκυδίδης νᾷ συναντήθηκαν κατά τήν ἐξορία τούς στῇ Θρᾴκη , ὅπου είχαν καταφύγει καί οἱ δύο κατά τά τελευταία χρόνια του πολέμου . Η προσδιορισμός τῶν πολιτικῶν πεποιθήσεων του Θουκυδίδη δεν εἶναι εὔκολος , καθώς ὁ ἱστορικός , ὡς ὑπόδειγμα ἀντικειμενικότητας , ἀποφεύγει οποιαδήποτε έκφραση προσωπικῶν προτιμήσεων ἤ δυσαρέσκειας, , βασισμένη στην ἀτομική του διάθεση καί όχι σε ἀντικειμενικά καί λογικά θεμελιωμένα κριτήρια . Ὡστόσο κάποια σχόλια του ὁδηγοῦν στο συμπέρασμα ὅτι εἶναι ορθότερη ἡ άποψη, , ἡ ὁποία τόν συνδέει με τήν ἀριστοκρατική παράταξη. . Ο Θουκυδίδης εἶναι βέβαια ἔνας ὑμνητής τῆς Ἀθηναϊκῆς δημοκρατίας , ὅπως ὅμως αὐτή λειτουργούσε τήν ἐποχή που ὁ Περικλῆς διατηρούσε τόν απόλυτο έλεγχο τῆς πόλης. . Τό πολίτευμα αὐτό , ὅπως ἔγραψε ὁ ἴδιος ὁ ἱστορικός , ήταν « λόγῳ μέν δημοκρατία , ἔργω δέ του πρώτου ἀνδρός ἀρχή » ( (Β' ( 65). 65). 65). Φαινομενικά τήν ἐξουσία εἶχε ὁ δῆμος , ὁ ὁποῖος ὅμως καί οδηγείτο στῇ λήψῃ τῶν σωστῶν ἀποφάσεων ἀπό τῇ χαρισματική προσωπικότητα ἑνός λαμπροῦ ἡγέτῃ . Έτσι ὁ Θουκυδίδης φαίνεται νᾷ ἑρμηνεύει τό πολίτευμα τῆς Ἀθήνας μέσα ἀπό τήν προοπτική ἑνός θιασώτῃ τῆς κυριαρχίας τῶν ἀρίστων . Ὅταν μετά τόν θάνατο του Περικλή ἡ δημοκρατία μετατράπηκε σε ὀχλοκρατία καί ὁ δῆμος , παρασυρόμενος ἀπό ανεύθυνους καί απερίσκεπτους δημαγωγούς , διέπραξε σωρεία πολιτικῶν σφαλμάτων , ὁ Θουκυδίδης καυτηρίασε τήν ανικανότητα τῶν ἡγετῶν νᾷ καθοδηγήσουν σωστά τό πλῆθος καί τήν τάση τούς νᾷ φέρονται ἀπό τις επιδημίες τῆς μάζας καί νᾷ κολακεύουν τῇ λαϊκή πλειοψηφία .
Τό 411 ἡ Ἀθηναϊκή δημοκρατία ανατράπηκε για ἔνα σύντομο χρονικό διάστημα ἀπό μια ὁμάδα ὀλιγαρχικῶν καί ἡ ἐξουσία ἀνατέθηκε σε ἔνα συμβούλιο τετρακοσίων μελῶν . Ο Θουκυδίδης ἀποκαλύπτει στο έργο του τῇ συμπάθεια του για τόν ῥήτορα Ἀντιφῶντα , τόν ἡγέτῃ τῆς πολιτικῆς ἀνατροπῆς , ἀλλά ὡς ἀντικειμενικός καί μετριοπαθής παρουσιαστής καί κριτής τῶν γεγονότων δεν μπορούσε νᾷ μή στηλιτεύσει τῇ σκληρότητα τῶν μεθόδων που χρησιμοποίησαν οἱ τετρακόσιοι για νᾷ διατηρήσουν τήν ἐξουσία ( Ἡ ( Ἡ'' 68-70). 68-70). Υποστήριξε ὅμως τῇ νέα μεταρρύθμιση του πολιτεύματος , ἡ ὁποία ἀνέτρεψε τούς τετρακόσιους καί παρέδωσε τήν ἐξουσία σε μια συνέλευση, , αποτελούμενη ἀπό πέντε χιλιάδες πολίτες ( δηλαδή ὅσους υπερείχαν με βάσῃ τήν περιουσία καί συμμετείχαν στην ἄμυνα τῆς πόλης με τόν προσωπικό οπλισμό τούς ), καταργώντας τήν πληρωμή ἐπιδομάτων στους Ἀθηναίους για τήν κατοχή δημοσίου ἀξιώματος . Κατά τῇ γνώμη του ἡ μεταβολή αὐτή θα ἀπέτρεπε τις υπερβολές τῆς δημοκρατίας , ἐνῶ δεν χαρακτηριζόταν ἀπό τις ἀκρότητες τῆς περιορισμένης ὀλιγαρχίας ( Ἡ ( Ἡ'' 97). 97).
Εἶναι βέβαιο ὅτι ἡ πολιτική δράσῃ εἶχε ἀπασχολήσει τόν Θουκυδίδη . Ο ἴδιος ἐξάλλου αποδίδει στον Περικλή τόν βαρύ απαξιωτικό χαρακτηρισμό του « ἀχρείου » ( (Β΄ ( 40) 40) 40) για όποιον ἀποφεύγει τήν ενασχόληση με τις ὑποθέσεις τῆς πόλης. . Ἐκείνη τήν ἐποχή , καθώς τά περισσότερα ἀξιώματα του δημοκρατικοῦ πολιτεύματος απονέμονταν με κλήρωση, , ἔνας φιλόδοξος νέος μπορούσε νᾷ επηρεάσει τά κοινά κατ' ἀρχάς συμμετέχοντας ὡς ὁμιλητής στις συνεδριάσεις τῆς Ἐκκλησίας του Δήμου καί στῇ συνέχεια ἐπιδιώκοντας τήν ἐκλογή του στο ἀξίωμα του στρατηγοῦ , μία ἀπό τις λίγες θέσεις που απονέμονταν με ψηφοφορία . Κατά τῇ νεότητα του , σε ἡλικία περίπου εἴκοσι πέντε με τριάντα ἐτῶν , ὁ ἱστορικός βίωσε τήν έναρξη καί τά πρῶτα χρόνια του πολέμου , ἔλαβε μέρος στις θυελλώδεις συνεδριάσεις τῆς Ἐκκλησίας του Δήμου κατά τήν ἀποστασία τῶν Μυτιληναίων καί τήν πολιορκία τῶν Πλαταιῶν καί επιβίωσε ἀπό τις συνεχεῖς επιδρομές τῶν Λακεδαιμονίων στην ύπαιθρο τῆς Ἀττικῆς καί τόν φοβερό λοιμό, , ἀπό τόν οποίο πάντως ασθένησε καί ὁ ἴδιος .

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΘΗΝΑ

Η παιδεία που ἔλαβε ὁ νεαρός Θουκυδίδης στην Αθήνα του 5 οὐ αἰῶνα εἶναι δυνατό νᾷ διαγνωσθεί με έμμεσο τρόπο, , καθώς ὁ ἴδιος δεν ἀποκαλύπτει ἀρκετά στοιχεῖα σχετικά με αὐτό τό ζήτημα . Μια παράδοση ἀναφέρει ὅτι κατά τήν παιδική του ἡλικία άκουσε τόν Ηρόδοτο νᾷ ἀναγιγνώσκει τό ιστορικό έργο του καί συγκινήθηκε τόσο πολύ , ὥστε δάκρυσε. . Η πληροφορία αὐτή εἶναι αμφίβολη καί πιθανότατα πρόκειται για μια ἀπό τις εντυπωσιακές μέν , ἀλλά φανταστικές διηγήσεις που κατασκεύαζαν οἱ συγγραφείς τῆς Ύστερης Ἀρχαιότητας για τούς προγενέστερους. . Εἶναι ὅμως σίγουρο ὅτι ἡ Αθήνα , στην ὁποία γαλουχήθηκε ὁ ἱστορικός , ήταν επηρεασμένη ἀπό τό πνεῦμα τῆς απόλυτης κυριαρχίας τῆς δημοκρατίας , τῆς ἡγεμονίας που ασκούσε στις ελληνικές πόλεις καί τῶν σοφιστῶν . Τήν ἐποχή τῆς γέννησης του Θουκυδίδη , ὁ Περικλῆς καί ὁ συνεργάτης του , ὁ ῥήτορας Ἐφιάλτης είχαν ἐνισχύσει με μια σειρά νομοθετικῶν μέτρων τῇ συμμετοχή ὅλων τῶν τάξεων τῶν Ἀθηναίων στην Ἐκκλησία του Δήμου , διαμορφώνοντας ἔνα πολίτευμα , στο οποίο οἱ πολίτες δεν περιορίζονταν στην ενασχόληση τούς με τά κοινά καί στην κατάληψη δημοσίων " 3 ἕσεων ἀπό προσκόμματα σχετικά με τήν καταγωγή ἤ τό μέγεθος τῆς περιουσίας τούς . Οἱ μεταρρυθμίσεις στα μέσα του 5 οὐ αἰῶνα ενδυνάμωσαν τήν πολιτική θέση τῶν θητῶν , τῆς κατώτερης τάξῃς τῶν Ἀθηναίων πολιτῶν , οἱ ὁποῖοι εκμεταλλεύθηκαν τῇ νεοαποκτηθείσα πολιτική δύναμη τούς , προκειμένου νᾷ επιβάλουν τήν οἰκονομική ενίσχυση τῆς τάξῃς τούς ἀπό τό δημόσιο ταμείο. . Η εξέλιξη αὐτή οδήγησε σε έντονη οἰκονομική αφαίμαξη τῶν συμμάχων τῆς Ἀθήνας , οἱ ὁποῖοι υποχρεώθηκαν πλέον νᾷ εισφέρουν όχι για τήν ἄμυνα τῶν πόλεων τούς , ἀλλά για τῇ στερέωση καί τήν επέκταση του μεγαλείου τῆς Ἀθήνας καί τῇ βελτίωση του βιοτικοῦ ἐπιπέδου τῶν Ἀθηναίων .
Κατά τήν παιδική του ἡλικία ὁ μεγάλος ἱστορικός ἔλαβε τῇ συνηθισμένη παιδεία τῶν νέων τῆς Ἀθήνας , βασισμένη στῇ μελέτη τῶν ὁμηρικῶν ἐπών καί στῇ σωματική άσκηση στα γυμνάσια ( γυμναστήρια ) τῆς πόλης. . Σε μεγαλύτερη ἡλικία φαίνεται ὅτι απέκτησε κάποια ἐπαφή με τόν κύκλο τῶν σοφιστῶν , καθώς ἡ επίδραση τῶν ἰδεῶν τούς ἀποκαλύπτεται στα ἔργα του . Τόν 5 ο αἰῶνα οἱ σοφιστές ήλθαν νᾷ ταράξουν τά ἤρεμα νερά του πνεύματος τῆς Ἀρχαϊκῆς Ἐποχῆς (7 ὅς -6 ὅς αἰῶνας ) καί τῆς γενιάς τῶν Μηδικῶν πολέμων . Η σταθερότητα τῶν ἀντιλήψεων , ἡ πίστη στην πόλη, , ἡ αφοσίωση στους συμπολίτες καί ἡ θρησκευτικότητα τέθηκαν ὑπό εξέταση καί αμφισβήτηση ὑπό τό θεωρούμενο ὡς αλάνθαστο κριτήριο τῆς λογικῆς . Κατάληξη ήταν ἡ αμφισβήτηση τῆς ίδιας τῆς ἀντικειμενικῆς αλήθειας ἤ ἔστω τῆς δυνατότητας του ἀνθρώπου νᾷ τήν προσεγγίσει καί νᾷ τῇ μεταδώσει στους συμπολίτες του . Ἀπό τῇ στιγμή που ἡ ἰδέα τῆς αλήθειας υπονομεύθηκε, , αντικαταστάθηκε ἀπό τῇ δυνατότητα του ἀτόμου νᾷ ἐπιβάλλει τις ἀπόψεις του στους ὑπολοίπους μέσῳ τῆς πειθούς , τῆς δυνατότητας δηλαδή νᾷ πείθει τούς ἄλλους με λογικά ἐπιχειρήματα σε ῥητορικούς λόγους . Η Αθήνα τῆς περιόδου εἶχε αναδειχθεί σε λίκνο τῆς ῥητορικῆς τέχνης , ἡ ὁποία ήταν απαραίτητη κατά τις συνεδριάσεις τῆς Ἐκκλησίας του Δήμου καί τῶν λαϊκῶν δικαστηρίων . Κάθε φιλόδοξος νέος , ὁ ὁποῖος επιθυμούσε νᾷ ασχοληθεί με τις δημόσιες ὑποθέσεις , ἤ ἔστω νᾷ διαφυλάξει τήν οἰκογενειακή του περιουσία , ὄφειλε νᾷ εἶναι κάτοχος αὐτῆς τῆς νέας τέχνης . Ἐκπαιδεύοντας ἐφήβους καί νέους ἄνδρες στῇ ῥητορική , οἱ σοφιστές υποστήριζαν ὅτι τούς υποδείκνυαν τόν δρόμο για τήν απόκτηση δύναμης αφενός καί ἱκανότητας αφετέρου νᾷ κατανοοῦν καί νᾷ ερμηνεύουν τόν κόσμο. .
Ἄν καί ὁ ἴδιος ὁ Θουκυδίδης δεν ἀναφέρει τά ὀνόματα τῶν δασκάλων του στῇ σοφιστική καί ῥητορική τέχνη , εἶναι αναμφίβολο ὅτι ἔλαβε σχετικά μαθήματα . Αὐτό αποδεικνύεται ἀπό τόν τρόπο, , με τόν οποίο δομεί τῇ σκέψῃ του με λογικά ἐπιχειρήματα , ἀπό τήν ἀδιαφορία του για τό υπερφυσικό, , τήν επικέντρωση τῆς παρουσίασης τῆς ὕλης στις ανθρώπινες προσπάθειες καί τό ὕφος τῶν ῥητορικῶν λόγων που συμπεριλαμβάνει στο έργο του , τῶν περίφημων δημηγοριῶν , οἱ οποίες αποκαλύπτουν τήν επίδραση τῆς σοφιστικῆς ῥητορικῆς . Ο Θουκυδίδης εἶναι ὁ πρῶτος ἱστορικός , ὁ ὁποῖος ἀναπτύσσει μια δεδομένη ἐρευνητική μεθοδολογία , τήν ὁποία παρουσιάζει στους αναγνώστες του για νᾷ ἀποδείξει τήν ἐγκυρότητα ὅσων γράφει . Στόχος του εἶναι νᾷ αποβάλει ἀπό τῇ διήγηση τό « μυθῶδες » καί , προκειμένου νᾷ τό ἐξασφαλίσει , καταφεύγει στην προσεκτική ἔρευνα καί στῇ διασταύρωση τῶν πληροφοριῶν που συγκεντρώνει. . Για ὅσα θέματα δεν ἔχει τῇ δυνατότητα νᾷ ἀνακαλύψει βέβαια καί ἀδιαμφισβήτητα στοιχεῖα , προσπαθεῖ νᾷ ἐξάγει συμπεράσματα με τῇ συνδρομή τῆς λογικῆς , καταφεύγοντας στῇ σοφιστική τακτική του εἰκάζειν , του ἐντοπισμοῦ του εύλογου ( εἰκότος ), μέσῳ μιᾶς διαδικασίας που αναπτύχθηκε στῇ δικανική πρακτική . Στῇ λογική μέθοδο τῶν σοφιστῶν καί του Θουκυδίδη δεν ἔχει θέση ἡ ὑπερφυσική παρουσία τῶν θεῶν ὡς παράγοντας ἐπηρεασμοῦ τῶν ἱστορικῶν ἐξελίξεων . Σε αντίθεση με τόν Ηρόδοτο, , του ὁποίου τό έργο περιέχει πληθώρα μυθολογικῶν παρεκβάσεων καί φανταστικῶν διηγήσεων για τήν παρουσία καί τῇ συμμετοχή τῶν θεῶν στην ἱστορική εξέλιξη, , ὁ Θουκυδίδης ἀπορρίπτει τελείως τήν επίδραση του ὑπερφυσικοῦ στοιχείου . Οἱ μυθολογικές διηγήσεις απουσιάζουν καί κυριαρχεί ἡ παρουσία τῶν ἀνθρώπων , οἱ ὁποῖοι δημιουργοῦν τις ιστορικές ἐξελίξεις ἀνάλογα με τις πράξεις , τις ἀποφάσεις καί τά σφάλματα τούς . Ἐκτός του ανθρώπινου ἐλέγχου βρίσκεται μόνο τό τυχαίο, , τά δεδομένα δηλαδή που εἶναι δυνατό νᾷ μεταβληθούν ἀπότομα καί ἀπρόβλεπτα αλλάζοντας τά στοιχεῖα , στα ὁποία στηρίχθηκαν οἱ προηγούμενες ἐκτιμήσεις καί ἀποφάσεις .
Ὅσον αφορά τήν επίδραση συγκεκριμένων δασκάλων τῆς ἐποχῆς στον Θουκυδίδη , υποστηρίχθηκε ὅτι στο έργο του εἶναι δυνατό νᾷ εντοπιστεί ἡ επίδραση του σοφιστῇ Αναξαγόρα καί του ῥήτορα Ἀντιφῶντα . Ο Αναξαγόρας ὑπῆρξε σύμβουλος καί δάσκαλος του Περικλή καί εξαιτίας τῆς σχέσης του με τόν μεγάλο Αθηναίο πολιτικό κατηγορήθηκε ὡς ἄθεος καί καταδικάστηκε. . Η ρήση του Αναξαγόρα « ὄψεις ἀδήλων τά φαινόμενα » ἐφαρμόζεται ἀπό τόν Θουκυδίδη στην προσπάθεια του νᾷ εξαγάγει λογικά συμπεράσματα για ὅσα γεγονότα δεν ανακάλυψε ἀρκετά ἤ ἀσφαλῆ στοιχεῖα . Η σκέψῃ του ἱστορικοῦ ἔχει επηρεασθεί καί ἀπό τῇ φιλοσοφία του Ἡρακλείτου , ἡ ὁποία ἀποκαλύπτεται στα ἀντιθετικά ζεύγη που ἀναπτύσσονται κατά τήν παρουσίαση τῶν ἱστορικῶν γεγονότων . Στο έργο του Θουκυδίδη κάθε δράσῃ ἔχει ὡς λογικό επακόλουθο μια αντίστοιχη αντίδραση, , ἐνῶ ἀπό τήν ἀρχή τῶν γεγονότων , τά ὁποία οδήγησαν στον πόλεμο, , παρουσιάζεται τό αντιθετικό ζεῦγος του δυναμικοῦ καί ρηξικέλευθου πνεύματος τῶν Ἀθηναίων σε αντιπαράθεση με τῇ συντηρητική καί σταθερή νοοτροπία τῶν Σπαρτιατῶν . Η επίδραση του Ἀντιφῶντα εντοπίζεται στῇ σύνθεση τῶν δημηγοριῶν , τῶν ῥητορικῶν λόγων που παρεμβάλλει ὁ Θουκυδίδης στο έργο του , ἐνῶ , περιγράφοντας τήν πολιτειακή μεταβολή του 411 π . Χ ., ὁ ἱστορικός δεν κρύβει τήν εκτίμηση του για τό πρόσωπο του μεγάλου ῥήτορα ( Ἡ ( Ἡ'' 68). 68). Τό συγκεκριμένο χωρίο, , ὅμως , μπορεί νᾷ ἀπηχεῖ ἁπλᾶ τόν θαυμασμό του Θουκυδίδη καί τήν ἐπιδοκιμασία του για τις πολιτικές ιδέες του Ἀντιφῶντα , χωρίς νᾷ ἀποτελεῖ κατ' ἀνάγκην έκφραση σεβασμοῦ ἑνός μαθητῇ πρός τόν παλαιό του δάσκαλο. . Επίδραση στις δημηγορίες ἔχει ἀσκήσει καί τό ὕφος του σοφιστῇ Γοργία , ὁ ὁποῖος εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα τό 427 π . Χ ., ὡς πρεσβευτής τῆς πατρίδας του , τῆς πόλης τῶν Λεοντίνων στῇ Σικελία. . Ο Θουκυδίδης ἀναμφίβολα παρακολούθησε τήν αγόρευση του μεγάλου ῥήτορα στην ἀθηναϊκή Ἐκκλησία του Δήμου καί ἴσως εἶχε τήν εὐκαιρία νᾷ συνομιλήσει με τόν σοφιστῇ σε στενότερο κύκλο. . Ιδιαίτερη σημασία για τῇ διαμόρφωση τῶν ἀντιλήψεων καί του τρόπου σκέψης του ἱστορικοῦ λαμβάνει ἡ σχέση του με τό έργο του Ἱπποκράτη καί τις ιατρικές γνώσεις τῆς ἐποχῆς του . Ο τρόπος , με τόν οποίο περιγράφει τόν λοιμό, , φανερώνει τις ιατρικές γνώσεις που διέθετε . Η ἰατρική ὅμως εἶχε για τόν Θουκυδίδη ιδιαίτερη βαρύτητα , καθώς αποτελούσε μέθοδο ἑρμηνείας τῆς ἱστορίας . Οἱ κρίσεις του διακρίνονται ἀπό τήν ψυχρή παρατήρηση ἑνός ἐπιστήμονα , ὁ ὁποῖος καταγράφει τά συμπτώματα τῆς ανθρώπινης συμπεριφοράς στον πόλεμο με στόχο νᾷ προϊδεάσει τις επόμενες γενεές, , ὅπως ἀκριβῶς ὑποστηρίζει ὅτι γράφει για τόν λοιμό, , ὥστε νᾷ μήν εἶναι ἀπροετοίμαστοι ὅσοι θα τόν αντιμετωπίσουν στο μέλλον . Η παρουσίαση αὐτή δεν συνεπάγεται καί τήν προσφορά προτάσεων για τήν ἀποφυγή ἤ ἀνατροπή παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον , ὅπως ἡ ἰατρική δεν υπόσχεται πάντα τῇ θεραπεία τῶν ἀσθενειῶν που ἀνακαλύπτει . Η καταγραφή τούς ὅμως συνιστά ἔνα σημαντικό πρώτο βῆμα καί αὐτό ὁ Θουκυδίδης τό γνωρίζει καλά , με ἀποτέλεσμα νᾷ εντοπίζεται ἐκεῖ ὅλη ἡ ἀξία του ἔργου του .

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ

Η οἰκογενειακή κατάσταση καί ἡ κοινωνική θέση του ἱστορικοῦ αποτέλεσαν
ἐπίσης αντικείμενο διαφωνίας . Ο ἴδιος ἀναφέρει ὅτι ήταν γνήσιος Ἀθηναῖος ( (Α΄ 1 καί Ε΄ Ἕ 26), 26), ἐνῶ , με βάσῃ νόμο που ἴσχυε στην Αθήνα ἀπό τό 451 π . Χ ., δεν θα μπορούσε νᾷ αναλάθει τό ἀξίωμα του στρατηγοῦ , ἄν καί οἱ δύο γονεῖς του δεν ήταν Ἀθηναῖοι . Ὅπως παραδίδει ὁ ἴδιος ( Δ' ( Δ' 105), 105), κατεῖχε μεταλλεία χρυσοῦ στις ακτές ἀνάμεσα στῇ Θάσο καί τήν Αμφίπολη, , στις όχθες του Στρυμόνα , περιοχή ἡ ὁποία κατά τήν ἀρχαιότητα θεωρείτο τμῆμα τῆς Θρᾴκης . Η θέση τῶν μεταλλείων του ταυτίζεται σήμερα με τήν τοποθεσία Σκαπτή Ύλη. . Η κατοχή τῶν ὀρυχείων οφειλόταν πιθανότατα στῇ συγγένεια τῶν προγόνων του με ἐπιφανείς θρᾷκες ἡγεμόνες , ὁπότε θα πρέπει νᾷ γίνει δεκτή ἡ συγγένεια του με τόν Μιλτιάδη καί ἡ σύνδεση του με τούς ἀριστοκρατικούς κύκλους τῆς Ἀθήνας , καθώς μόνο ἰσχυρά γένη εὐγενῶν είχαν τῇ δυνατότητα νᾷ συνάπτουν γάμους με ηγεμονικές οικογένειες ἐκτός τῆς πόλης τούς . Τῇ συνήθεια αὐτή τερμάτισε ὁ νόμος του 451 π . Χ ., ὁ ὁποῖος περιόρισε τῇ δυνατότητα τῶν πλούσιων Ἀθηναίων με ἀριστοκρατική καταγωγή νᾷ συνάπτουν συνοικέσια ἐκτός τῆς πόλης τούς , τά ὁποία μπορούσαν νᾷ οδηγήσουν στῇ δημιουργία συμμαχιῶν επικίνδυνων για τό δημοκρατικό πολίτευμα . Υποστηρίχθηκε ὅμως καί ἡ αντίθετη άποψη, , ὅτι δηλαδή ὁ Θουκυδίδης ἀνῆκε στῇ νέα ανερχόμενη τάξῃ , ἡ ὁποία αναδείχθηκε ἀπό τήν κυριαρχία τῶν δημοκρατικῶν ἰδεῶν καί τήν πολιτική του Περικλή. . Σύμφωνα με αὐτή τήν ἐκδοχή , ὁ ἱστορικός συγκαταλεγόταν στους δυναμικούς επιχειρηματίες, , που ευνόησαν τήν οἰκονομική άνθηση τῆς Ἀθήνας κατά τόν 5 ο αἰῶνα π . Χ ., καί τά μεταλλεία στῇ Θρᾴκη αποκτήθηκαν με παραχώρηση του δήμου τῶν Ἀθηναίων μετά τήν αφαίρεση τῆς εκμετάλλευσης τῶν μεταλλευμάτων του Παγγαίου ἀπό τούς Θασίους τό 463 π . Χ . ὡς τιμωρία για τήν ἀποστασία τούς ἀπό τήν Ἀθηναϊκή συμμαχία . Τελείως απίθανη θεωρεῖται ἡ ἐκδοχή του Μαρκελλίνου, , σύμφωνα με τήν ὁποία ὁ ἱστορικός απέκτησε τά μεταλλεία μετά τόν γάμο του με γυναῖκα ἀπό τήν περιοχή , καθώς αὐτό , με βάσῃ τόν νόμο του 451 π . Χ ., θα στερούσε ἀπό τούς ἀπογόνους του τά πολιτικά δικαιώματα στην Αθήνα .

Στην άποψη ὅτι ὁ Θουκυδίδης ἀνῆκε στην ὁμάδα τῶν νέων καί αυτοδημιούργητων Ἀθηναίων συντείνει αφενός ἡ έμφαση που δίνει στην οἰκονομική διάσταση τῆς ἱστορίας καί τήν ἀνάγκη εξασφάλισης τῆς οἰκονομικῆς ἰσχύος καί αφετέρου ὁ ἔπαινος που περιλαμβάνει στον επιτάφιο του Περικλή για ὅσους προσπαθούν νᾷ απαλλαγούν ἀπό τῇ φτώχεια ( (Β΄ ( 40). 40). 40). Τά στοιχεῖα αὐτά ὅμως δεν ἀποτελοῦν απόλυτη απόδειξη τῆς μή ἀριστοκρατικῆς καταγωγῆς του Θουκυδίδη , ὁ ὁποῖος σε ἄλλα σημεῖα φαίνεται νᾷ εἶναι επηρεασμένος ἀπό τις αριστοκρατικές ἀντιλήψεις . Εἶναι φανερό στο έργο του ὅτι δεν ἔτρεφε συμπάθεια για τόν Κλέωνα , τόν ἡγέτῃ τῆς ἀκραίας δημοκρατικῆς παράταξης καί μεγαλύτερο πολιτικό παράγοντα τῆς Ἀθήνας για ἔνα διάστημα μετά τόν θάνατο του Περικλή, , ἀλλά καί κυριότερο εκπρόσωπο τῆς νέας ανερχόμενης τάξῃς ἐπιχειρηματιῶν καί ἐμπόρων , οἱ ὁποῖοι ήλθαν σε ρήξη με τήν παραδοσιακή γαιοκτητική ἀριστοκρατία . Παρότι ὁ Θουκυδίδης ἀναγνωρίζει στον Κλέωνα τήν επιτυχία του στην Πύλο καί τήν περιγράφει με τῇ συνηθισμένη του ἀντικειμενικότητα , ἀποκαλύπτεται ὅτι θεωρεῖ πως ἔχει ἐλάχιστα κοινά σημεῖα με ἐκεῖνο τόν επιτυχημένο δημαγωγό. .

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΝ

Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ


Το κοινωνικό περιβάλλον ασκεί εξίσου μεγάλη επίδραση στην ανάπτυξη μιας προσωπικότητας όσο μια προσωπικότητα στην ανθρώπινη κοινωνία. Ο Θουκυδίδης αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μορφές στην ιστορία του πολιτισμού, καθώς είναι ο πρώτος που προσπάθησε να ερμηνεύσει την ανθρώπινη συμπεριφορά με βάση τους κανόνες της λογικής παρατήρησης, έχοντας ως στόχο την εξαγωγή συμπερασμάτων για το μέλλον. Ήταν όμως ταυτόχρονα ένα δημιούργημα της εποχής του, παράγωγο της πνευματικής και φιλοσοφικής κίνησης ενός κορυφαίου επιτεύγματος του παγκόσμιου πολιτισμού, της Αθήνας του 5ου αιώνα π.Χ.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Σ. ΜΠΕΛΕΖΟΣ

Υποψήφιος διδάκτωρ Μεσαιωνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Η ζωή του μεγάλου ιστορικού και οι επιδράσεις στο έργο του

Tα ιστορικά στοιχεία που διαθέτουμε για τον μεγαλύτερο ιστορικό της αρχαιότητας είναι εξαιρετικά περιορισμένα. Έχουν σωθεί δύο βιογραφίες του, με εκτενέστερη αυτή του Μαρκελλίνου, γραμμένη τον 5ο αιώνα μ.Χ., ενώ διάσπαρτες πληροφορίες απαντούν σε έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Την πιο αξιόπιστη πηγή για τη ζωή του Θουκυδίδη συνιστούν οι λίγες πληροφορίες που αποκαλύπτει ο ίδιος για τον εαυτό του, άμεσα ή έμμεσα. Στην αρχή του έργου του (Α΄ 1) παραδίδει το όνομα και την πόλη του: «Θουκυδίδης Αθηναίος». Σε ένα άλλο σημείο (Ε126) πληροφορεί τους αναγνώστες ότι έζησε έως το τέλος του πολέμου και την καταστροφή των Μακρών Τειχών της Αθήνας από τους νικητές. Για τον πόλεμο είχε τη δυνατότητα να εκφραστεί άμεσα και με μεγάλη γνώση όσων συνέβησαν, καθώς αναφέρει ότι εξελέγη στρατηγός των Αθηναίων (Δ΄ 104) το 424 π.Χ., αλλά κατηγορήθηκε για την αποτυχία της πόλης του κατά τις επιχειρήσεις στη Θράκη και εξορίστηκε. Στην εξορία παρέμεινε επί είκοσι έτη, τα οποία αφιέρωσε στην έρευνα στοιχείων για τη συγγραφή του έργου του.

Αν και οι παραπάνω πληροφορίες είναι πενιχρές, αποτελούν πολύτιμη βάση για την εξαγωγή έμμεσων, αλλά ασφαλών συμπερασμάτων. Για να έχει εκλεγεί το 424 π.Χ. στρατηγός ο Θουκυδίδης, 9α πρέπει να ήταν τουλάχιστον τριάντα ετών. Εάν συνδυαστεί αυτό το στοιχείο με πληροφορία του Μαρκελλίνου ότι ο ιστορικός δεν βρισκόταν σε προχωρημένη ηλικία το 404 π.Χ., όταν τελείωσε ο πόλεμος, εξάγεται το συμπέρασμα ότι γεννήθηκε μεταξύ του 460 και του 454 π.Χ. και ότι ανήκε στον αθηναϊκό δήμο του Αλιμούντα, του σημερινού Αλίμου. Εκείνη την εποχή οι Αθηναίοι ήταν κατανεμημένοι σε δήμους με κριτήριο την καταγωγή και τον τόπο κατοικίας των προγόνων τους κατά την περίοδο εισαγωγής των μεταρρυθμίσεων του Κλεισθένη και όχι με βάση τον πραγματικό τόπο κατοικίας τους.

Σύμφωνα με μαρτυρία του Θουκυδίδη (Δ' 104), το όνομα του πατέρα του ήταν Όλορος, ενώ υπάρχει πληροφορία ότι η μητέρα του ονομαζόταν Ηγησιπύλη. Τα στοιχεία αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Αθηναίος στρατηγός και νικητής του Μαραθώνα, Μιλτιάδης, είχε νυμφευθεί την Ηγησιπύλη (κόρη του θράκα ηγεμόνα Ολόρου) και με την πληροφορία ότι ο Θουκυδίδης είχε στην κατοχή του μεταλλεία στη Θράκη, αλλά και με την αναφορά του Μαρκελλίνου ότι ο τάφος του ιστορικού στην Αθήνα βρισκόταν στα «κιμώνεια» μνήματα (δηλαδή στους τάφους του γένους του Μιλτιάδη), οδήγησαν στην υπόθεση ότι υπήρχε κάποια συγγένεια μεταξύ του μεγάλου ιστορικού και του γένους των Φιλαϊδών, στο οποίο ανήκαν ο Μιλτιάδης, ο γιος του Κίμων και ο τύραννος Πεισίστρατος. Ο Μιλτιάδης όμως ανήκε σε διαφορετικό δήμο από το γένος του Θουκυδίδη, χωρίς αυτό να αποτελεί αδιαμφισβήτητο στοιχείο για την ανυπαρξία κάποιου συγγενικού δεσμού μεταξύ τους. Φαίνεται εξάλλου ότι υπήρχε κάποια συγγένεια και με τον συνονόματο του ιστορικού, τον πολιτικό Θουκυδίδη του Μελησίου, ηγέτη της συντηρητικής παράταξης στην Αθήνα και αντίπαλο του Περικλή. Λόγω της υποτιθέμενης σύνδεσης με τους Πεισιστρατίδες δικαιολογείται, σύμφωνα με κάποια εκδοχή, το ενδιαφέρον του Θουκυδίδη για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας σχετικά με τους γιους του Πεισιστράτου με δύο παρεκβάσεις στο έργο του (Α΄ 20 και Στ΄ 54). Οι σχετικές αναφορές όμως λαμβάνουν περισσότερο μεθοδολογικό χαρακτήρα και επιδιώκουν να παρουσιάσουν τον διαφορετικό τρόπο, τον οποίο επέλεξε ο Θουκυδίδης για να ερευνήσει και να παρουσιάσει τα γεγονότα, σε αντίθεση με τους προηγούμενους ιστορικούς.