Ποτέ ξανά κίτρινα δόντια

Κυριακή 16 Μαρτίου 2008

ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ

Ο Ρήγας Φεραίος υπήρξε από τους μεγαλύτερους δάσκαλους και εθνομάρτυρες του Γένους.


· Η ζωή του
Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο. Από την ιδιαίτερη αυτή πατρίδα του εξάλλου απέκτησε και το όνομα Βελεστινλής, ενώ το πραγματικό του όνομα ήταν Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης. Το επώνυμο Φεραίος προφανώς αποτελεί δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων και οφείλεται στο αρχαίο όνομα της γενέτειράς του "Φέραι".
Τα πρώτα του γράμματα τα διδάχτηκε στη Ζαγορά του Πηλίου. Κατόπιν κατέφυγε στον Όλυμπο, για να μείνει για λίγο καιρό κοντά στο συγγενή του αρματολό Ζήρα, προκειμένου να αποφύγει την καταδίωξη της τουρκικής εξουσίας. Από εκεί έφυγε για να πάει στο Άγιο Όρος και σε ηλικία 20 χρονών στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί γνωρίστηκε με επιφανείς Φαναριώτες και γρήγορα έγινε γραμματικός καταστιχάριος του Αλέξανδρου Υψηλάντη και αργότερα γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας, Μαυρογένη. Αργότερα, διορίστηκε στην υπηρεσία του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας βαρόνου Λάγκεφελντ, ο οποίος είχε ελληνική καταγωγή, και τον συνόδεψε στη Βιέννη. Στο κοσμοπολίτικο περιβάλλον της αυστριακής πρωτεύουσας, ο Ρήγας, με τον ενθουσιώδη πατριωτισμό και τους υψηλούς οραματισμούς, νόμισε ότι βρήκε τις κατάλληλες συνθήκες για την ευόδωση των εθνικών του σχεδίων. Την ίδια περίοδο, το 1790, εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο, που είναι μια μετάφραση σειράς γαλλικών ερωτικών διηγημάτων. Η έκδοση του βιβλίου του αυτού αποτελούσε το εισιτήριο στο χώρο των γραμμάτων, στον οποίο και παρέμεινε μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του, επαναπροσδιορίζοντας ωστόσο στόχους και επιδιώκοντας τη μόρφωση και την αφύπνιση του σκλαβωμένου λαού του.

Το 1791 πήγε στο Βουκουρέστι, εμποτισμένος και επηρεασμένος από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και με χαλυβδωμένη την απόφαση να πρωτοστατήσει στην απελευθέρωση της πατρίδας του, καθώς και των Βαλκανικών χωρών. Της ελπίδες του Ρήγα αναπτέρωσε η εμφάνιση του Ναπολέοντα. Πίστεψε στην προσωπικότητα του και ήλθε σε μυστικές συνεννοήσεις μαζί του, καθώς επίσης και με επίσημους γαλλικούς κύκλους. Ταυτόχρονα, άρχισε να γράφει και να κυκλοφορεί μυστικά προκηρύξεις, χάρτες, εικόνες, πατριωτικά θούρια και πολλά άλλα φυλλάδια που σκοπό είχαν την αφύπνιση του υπόδουλου Γένους. Κέντρο δράσης του εξακολουθούσε να είναι η Βιέννη, όπου ανθούσε η ελληνική παροικία στο εμπόριο και τα γράμματα και στην οποία ήταν συγκεντρωμένοι οι μεγαλύτεροι γραμματικοί και λόγιοι της εποχής του. Εκεί στρατολόγησε συνεργάτες, ενώ παράλληλα συντηρούσε πράκτορες και σε άλλες πόλεις της Δύσης και της Ανατολής.
Προς το τέλος του 1797 αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να συνεχίσει το επαναστατικό του έργο από εκεί, πλαισιωμένος αυτή τη φορά από μια σειρά από συνεργάτες. Στο ταξίδι της επιστροφής είχε μαζί του κιβώτια γεμάτα επαναστατικές προκηρύξεις. Η αυστριακή όμως αστυνομία ανακάλυψε το έντυπο υλικό και συνέλαβε τον ίδιο και τους συνεργάτες του στην Τεργέστη. Σιδηροδέσμιος οδηγήθηκε στη Βιέννη και ύστερα από διάβημα της Υψηλής Πύλης παραδόθηκε στον πασά του Βελιγραδίου, ο οποίος και τον στραγγάλισε με κάθε μυστικότητα, κατά ρητή διαταγή της κυβερνήσεώς του.

· Το έργο του
Το έργο του, παρά το σύντομο της ζωής του, υπήρξε πραγματικά τεράστιο τόσο σε έκταση, όσο και σε περιεκτικότητα. Το 1790 στη Βιέννη εξέδωσε δύο βιβλία, το "Σχολείο των ντελικάτων εραστών" και το "Φυσικής απάνθισμα". Το 1797, πάλι στη Βιέννη, εξέδωσε τον "Ηθικό τρίποδα" και τον "Νέο Ανάχαρση. Τον ίδιο χρόνο εξέδωσε στη Βιέννη επίσης τους "Ύμνους" του, καθώς και την περίφημη "Χάρτα" του. Ένα χρόνο πριν είχε εκτυπώσει κρυφά στη Λειψία της Γερμανίας τη "Δημοκρατική προκήρυξη". Το σημαντικότερο από τα έργα του αποτελεί η "Νέα πολιτική διοίκησης των κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδονίας". Σ' αυτό το έργο του είχε συμπεριλάβει και τον περίφημο "Θούριό" του, ο οποίος τόσο ενθουσιασμό προκαλούσε "εις πάσαν ελληνικήν καρδίαν", ώστε το άκουσμά του μετέβαλλε τους "απλοϊκούς υπηρέτας εις υπερανθρώπους"

Η λογοτεχνική προσφορά του Ρήγα δε δύναται βέβαια να διεκδικήσει υψηλή ποιητική θέση. Ωστόσο είναι κάτι μνημειώδες και μεγάλο. Ο Παλαμάς γράφει σχετικά: " Ο άνθρωπος αυτός δεν γράφει στίχους, σαλπίζει στίχους", "…το κήρυγμα του Ρήγα μεταβάλλεται εις άσμα. Και μόνη της ειλικρινείας του η ζέσις και της θελήσεώς του η ορμή το εξαίρουν εις ποίημα". Νωρίτερα ο Κούμας είχε γράψει: "Με γλώσσαν τόσον δημώδη, ώστε την εκαταλάμβανε πάσα τάξις ελληνική, εις νόμον νουσικόν όστις ήτο πάγκοινος εις τα στόματα όλης της κατωτέρας κλάσεως της Στερεάς Ελλάδος, εσύνθεσε ωδήν παθητικότατην…Μιικροί και μεγάλοι και αυταί αι γυναίκες έψαλλον την του Ρήγα ωδήν εις παν συμπόσιον και εις πάσαν συντροφίαν. Αυτός ακριβώς ήταν ο εθνομάρτυρας Ρήγας, ο άνθρωπος που κατάφερε να μιλήσει στις ψυχές ολόκληρου του σκλαβωμένου έθνους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: